عرف در مکتب فقهی صاحب جواهر

[ویکی فقه] در کتاب جواهر الکلام رجوع به عرف و استفاده از فهم عرفی، از آنچنان جایگاهی برخوردار است که می توان بی اغراق این کتاب را فقه عرفی نام نهاد.
هر چه از عمر فقه می گذرد، بر گستره و میدان این دانش، در زوایای گوناگون زندگی، افزوده می شود، چرا که پیروان اسلام، هر روز با مسائلی نو روبه رو هستند که باید احکام شرعی آنها را بدانند. درضمن این مسائل، کم نیستند مفاهیم و موضوعاتی که در متون فقهی و حقوقی، پیشینه ای برای آنها، یافت نمی شود. استنباط احکام این مسائل، با به کارگیری اصول اجتهاد ، امری است ممکن، ولی آنچه در این فرایند، بسیار ضروری و بی جایگزین است، آگاهی مجتهد از عرف جامعه بویژه عرف زمان صدور نصوص است. ارزش شناخت عرف در استنباط احکام و وضع قانون، آن گاه روشن تر می شود که بدانیم امروزه این عنصر، هم در محدوده حقوق داخلی و هم در قلمرو حقوق بین المللی، نقش تعیین کننده دارد. البته چنان که حقوق دانان اذعان دارند، عرف از دید حقوق بین الملل، مکانی بالاتر از عرف در حقوق داخلی دارد و سبب اساسی این حقیقت را می توان در نوبنیادی حقوق بین الملل و در نتیجه کمبود قواعد قراردادی، در این زمینه دانست. به هر حال، برای عرف، تعریفهایی چند کرده اند که مطالعه و نقد و بررسی آنها، کار این مقاله نیست.
← تعریف عرف
پس از این مقدمه کوتاه، به موضوع بحث، یعنی روشنگری جایگاه عرف در مکتب فقهی صاحب جواهر می پردازیم. باید عنصر عرف را از عناصر مهم و راهگشا در فقه صاحب جواهر دانست. رجوع به عرف و استفاده از فهم عرفی، از آنچنان جایگاهی در بحثهای این فقیه نام آور برخوردار است که می توان بی اغراق کتاب وی را ( فقه عرفی) نام نهاد، بی آن که این نامگذاری ذره ای از ارزش و اقتدار علمی آن بکاهد.
← نقش مهم عرف در بحثهای درون فقهی
با جست وجو در سخنان صاحب جواهر در بابهای گوناگون فقه ، با پنج اصطلاح و تعبیر روبه رو می شویم که سازوار با موضوع بحث به بررسی آنها می پردازیم: ۱. عرف شرعی ۲. عرف متشرعی(عرف متشرعه) ۳. عرف لغوی ۴. عرف عام ۵. عرف خاص
← تعریف عرف شرعی
...