عرضا

[ویکی الکتاب] ریشه کلمه:
عرض (۷۸ بار)

(بر وزن فلس) ظهور و اظهار چنانکه در صحاح و اقرب هست. در مجمع از زجّاج نقل شده که اصل آن به معنی ناحیه شی‏ء است و عرض خلاف طول از آن می‏باشد عرض: (بر وزن فرس) در قرآن به متاع دنیا اطلاق شده مثل در مجمع فرموده: بر هر چیز ناپایدار عرض گویند و گفته‏اند: «الدنیا عرض حاضر» قول راغب نیز چنین است. گوئی از این جهت متکلمون به عرض در مقابل جوهر عرض گفته‏اند که ثبات ندارد به نظرم متاع دنیا را از آن عرض گفته‏اند که خود نمائی می‏کند اعراض: روگردانی. این در واقع برای آن است که شخص معرض خلاف جانب امر را در پیش می‏گیرد در اقرب گوید: حق آن است که همزه آن برای صیرورت باشد. . آن روز جهنّم را بر کفّار به طرز مخصوصی آشکار می‏کنیم. ، در حال صف بر پروردگار آشکار می‏شوند یا نشان داده می‏شوند. تعریض: ضد تصریح و آن به کنایه سخن گفتن است در مجمع فرموده: مراد از آن خواستگاری از زن به اشاره است زنی که در عدّه وفات است. گوئی با گوشه سخن خواستگاری می‏کند. * ، مراد از عرض در این دو آیه ظاهراً وسعت است و آن یکی از معانی شایع عرض است چنانکه در مجمع و قاموس و اقرب گفته. المیزان فرموده: مراد از عرض وسعت و آن استعمال شایع است. ظاهراً «اَلسَّماء» در آیه اول برای جنس است علی هذا آن مطابق با «السَّموات» در آیه دوم می‏باشد. و چون در آیه اول «کَعَرْض» با کاف تشبیه آمده ظاهراً آن در آیه دوم نیز در نظر است یعنی «عَرْضُها کَعَرْضِ السَّموات وَ الْاَرْضِ». آیا مراد از این تشبیه نشان دادن وسعت بهشت است و یا حقیقتاً همه جا در قیامت بهشت خواهد بود؟ آیا مراد از سموات و ارض همه جهان است و یا فقط منظومه شمسی است؟ به نظرم مراد نشان دادن وسعت بهشت است نه اینکه آن تمام عالم را خواهد گرفت (والله اعلم) به نظر بعضی آیه دوم درباره سابقین و مقرّبین است و آیه اول در خصوص عامه مؤمنان، و بهشت گروه عامه از بهشت گروه مقرّبین اوسع است که فرموده «عَرْضُهَا السَّمواتُ وَ الْاَرْضُ» و درباره گروه سابقین آمده «عَرْضُها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْاَرْضِ». در ذیل آیه اوّل آمده. «اُعِدَّتْ لِلَّذینَ آمَنُوا بِاللّهِ وَ رُسُلِهِ» و این مطلق اهل ایمان را می‏رساند ولی ذیل آیه دوم و ما بعدش اوصافی آمده از قبیل «یُنْفِقُونَ فِی السَّراءِ والضَّراءِ...» و آن با مقرّبین سازگار است. والله العالم. در مجمع فرموده: از رسول خدا «صلّی اللّه علیه و آله و سلم» روایت شده که گفتند. هر گاه آسمانها و زمین وسعت بهشت باشد پس جهنّم در کجا خواهد بود؟ فرمود «سُبْحانَ اللّهِ اِذا جاءَ النَّهارُ فَاَیْنَ اللَّیْلُ» این حدیث در تفسیر ابن کثیر نیز به چند طریق نقل شده که هر قل امپراطور روم به آن حضرت نوشت: تو مرا به بهشتی که وسعت آن آسمانها و زمین است دعوت می‏کنی پس آتش کجاست؟ حضرت فرمودند: «سُبْحانَ اللّهِ فَاَیْنَ اللّیْلُ اِذا جاءَ النَّهارُ» المیزان آن را از مجمع و درّ المنثور نقل کرده و در توجیه حدیث ضمن بیان مفصّلی فرموده به گمانم روایت ناظر به آن است که در قیامت مثل دنیا تزاحم نیست سموات و ارض در عین اینکه ظرف بهشت‏اند ظرف آتش نیز هستند (به اختصار). نگارنده گوید: به نظر می‏آید مطلب چنین باشد که درباره گفتگوی اهل بهشت با اهل آتش و دیدن همدیگر آیات بسیار است قهراً از تزاحم دنیا در آخرت خبری نیست و شاید آخرت در ظرفی بهشت و در ظرفی جهنّم باشد مثل وضع جنّ و انس در دنیا و شاید مکانهای هر دو غیر از هم باشد که آیات بهشت فقط مفید وسعت‏اند نه اینکه آن همه جا را خواهد گرفت چنانکه در گذشته گفتیم. * . عریض به معنی وسیع و کثیر است چنانکه در «وَجَنَّةٍ عَرْضُها...» گذشت. و ظاهراً مراد از دعا در آیه تضرّع و جزع است مثل . * ضمیر. «رَأَوْهُ» شاید به عذاب موعود راجع باشد که از «بِما تَعِدُنا» در آیه قبل به نظر می‏آید و شاید ضمیر مبهم باشد که «عارِضاً» آن را توضیح می‏کند. عارض به معنی ظاهر شونده است از آیه روشن می‏شود که آن عارض باد بود «ریحٌ فیها عَذابٌ» گفته‏اند آن تکه‏‏ی ابری بود که در افق نمایان شد و باد به وسیله آن شروع به وزیدن گرفت. یعنی: چون آن را آشکار دیدند که به سوی وادیشان می‏آید گفتند. این باد یا ابری است که به ما باران خواهد باراند، نه بلکه آن بادی است دارای عذاب دردناک. * . عرضه آن است که در معرض چیزی واقع شود مثل: «اَلْمَرْئَةُ عُرْضَةٌ لِلنِکاحِ - اَلدّابَّةُ عُرْضَةٌ لِلسَّفَرِ - اَلْغَذاءُ عُرْضَةٌ لِلْاَکْلِ»راغب گفته است: «اَلْعُرْضَةُ ما یَجْعَلُ مَعْرَضاً لِلشَّیْ‏ءِ». ظاهراً مراد از آن در آیه این است که خدا را معرض و مورد قسم قرار بدهند در عدم انجام کارهای نیک. یعنی: خدا را معرض سوگندهای خویش قرار ندهید سوگندهائیکه یاد کرده‏اید تا نیکی و تقوی و اصلاح بین الناس نکنید زیرا خدا دوست ندارد نام او وسیله امتناع از نیکی باشد. در تفسیر عیاشی از امام باقر و صادق علیهما السلام درباره آیه نقل شده... آن این است که کسی سوگند یاد می‏کند تا با برادرش سخن نگوید و نظیر آن یا با مادرش تکلم نکند «قالَ: یَعْنی الرَّجُلُ یَحْلِفُ اَنْ لا یُکَلِّمُ اَخاهُ وَما اَشْبَه ذلِکَ اَوْ لا یُکَلِّمَ اُمَّهُ». در حدیث دیگر در مجمع و تفسیر عیّاشی از ایّوب خزّاز از امام صادق «علیه السلام» نقل شده می‏فرمود: به خدا قسم یاد نکنید، نه راست و نه دروغ که خدا فرماید «وَ لا تَجْعَلُوا اللّهَ عُرْضِةً لِاَیْمانِکُمْ» و چون مردی از مردی درباره اصلاح استمداد کند که میان او و شخص دیگر سازش دهد، نگوید: من قسم یاد کرده‏ام که این کار نکنم آن است قول خدا «وَ لا تَجْعَلُوا اللّهَ عُرْضَةٌ لِاَیْمانِکُمْ اَنْ تَبَرَّوا وَتَتَّقُوا وَ تُصْلِحُوا بَیْنَ النّاسِ». روایت دوم مفید دو مطلب است یکی نهی از مطلق قسم دیگری نهی از قسم خوردن که کار نیک نکند. * . این تعبیر در چند آیه دیگر آمده است شاید مراد از «تَوَلَّوا» اعراض ظاهری و از «مُعْرِضُونَ» اعراض قلبی باشد یعنی: برگشتند و عمل نکردند در حالی که در دل نیز از آن اعراض کرده و به آن بی‏اعتنا بودند.