[ویکی فقه] عرض لازم با واسطه، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای محمول عَرَضیِ محتاج به واسطه است.
محمولات قضایا یا ذاتی موضوعات خودند یا غیر ذاتی (محمولات عَرَضی). محمولات عرضی یا از سنخ عَرَض لازم اند یا عرض مفارق. محمول عرضی لازم به اعتبار اینکه حکم عقل به لزوم آن برای معروض و موضوع به واسطه نیاز داشته باشد یا نه، به دو قسم عَرَض لازم باواسطه و عَرَض لازم بی واسطه منقسم می شود. هر یک از دو قسم مذکور به اعتبار انواع وساطت (واسطه در اثبات، واسطه در ثبوت و واسطه در عروض) سه قسم پیدا می کنند:
← عرض بی واسطه در ثبوت
لازم بیّن بر دو قسم است: ۱. لازم بیّن اعم که با تصور طرفین جزم به لزوم ثبوت محمول برای موضوع ثابت می شود؛ مثل نصف چهار بودنِ عدد دو، و مثل تغیّر که ذاتی عالَم و مقتضای ذات آن است. ۲. لازم بیّن اخص که از تصور موضوع، تصور محمول لازم می آید؛ مثل بصر نسبت به عمی.
اقسام لازم غیر بیّن
لازم غیر بیّن نیز بر دو قسم است: ۱. لازم غیر بیّن اعم: عرض لازمی که از تصور آن و تصور ملزوم و نسبت بین آن دو جزم به لزوم حاصل نشود؛ مانند حدوث برای عالم که به تصور واسطه ای مثل تغیّر نیاز دارد. ۲. لازم غیر بیّن اخص: عرض لازمی که از تصور ملزوم تصور آن لازم نیاید؛ مثل کتابت بالقوّه نسبت به انسان.
مستندات مقاله
...
محمولات قضایا یا ذاتی موضوعات خودند یا غیر ذاتی (محمولات عَرَضی). محمولات عرضی یا از سنخ عَرَض لازم اند یا عرض مفارق. محمول عرضی لازم به اعتبار اینکه حکم عقل به لزوم آن برای معروض و موضوع به واسطه نیاز داشته باشد یا نه، به دو قسم عَرَض لازم باواسطه و عَرَض لازم بی واسطه منقسم می شود. هر یک از دو قسم مذکور به اعتبار انواع وساطت (واسطه در اثبات، واسطه در ثبوت و واسطه در عروض) سه قسم پیدا می کنند:
← عرض بی واسطه در ثبوت
لازم بیّن بر دو قسم است: ۱. لازم بیّن اعم که با تصور طرفین جزم به لزوم ثبوت محمول برای موضوع ثابت می شود؛ مثل نصف چهار بودنِ عدد دو، و مثل تغیّر که ذاتی عالَم و مقتضای ذات آن است. ۲. لازم بیّن اخص که از تصور موضوع، تصور محمول لازم می آید؛ مثل بصر نسبت به عمی.
اقسام لازم غیر بیّن
لازم غیر بیّن نیز بر دو قسم است: ۱. لازم غیر بیّن اعم: عرض لازمی که از تصور آن و تصور ملزوم و نسبت بین آن دو جزم به لزوم حاصل نشود؛ مانند حدوث برای عالم که به تصور واسطه ای مثل تغیّر نیاز دارد. ۲. لازم غیر بیّن اخص: عرض لازمی که از تصور ملزوم تصور آن لازم نیاید؛ مثل کتابت بالقوّه نسبت به انسان.
مستندات مقاله
...
wikifeqh: عرض_لازم_با_واسطه