عرایس الجواهر و نفایس الاطایب

[ویکی نور] «عرایس الجواهر و نفایس الاطایب» اثر ابوالقاسم عبدالله کاشانی به فارسی و متعلق به قرن هشتم هجری است. نویسنده به موضوع خواص جواهر و اطایب که از قدیمی ترین ایام گرانبها و گرانقدر بوده پرداخته است. این اثر به اهتمام ایرج افشار جزو انتشارات انجمن آثار ملی به طبع رسیده است.
در ابتدا دیباچه ای از ایرج افشار و سپس مقدمه ای در احوال مؤلف و کتاب او ذکر شده است. در ادامه خطبه کتاب و آن گاه مطالب کتاب در دو بخش ارائه شده است: قسمت اول در معرفت جواهر حجری معدنی، شامل سه مقاله، که مقاله اول در پنج باب، مقاله دوم در 37 باب و مقاله سوم، شامل یک مقدمه و 8 باب است. قسمت دوم در معرفت عطرها و اطایب، شامل دو مقاله، مقاله اول در سه باب، باب اول در چهار فصل و باب دوم نیز چهار فصل می باشد. مقاله دوم شامل 15 باب می باشد. خاتمه ای نیز بر کتاب ذکر شده که درباره صنعت کاشی گری است.
در دیباچه، مطالبی در زمینه فن کاشی پزی و کاشی گری می خوانیم. این صنعت یکی از ظریف ترین و دل پذیرترین آثار هنری استادکاران ایرانی است و در مسجد و خانقاه و رباط و آب انبار و مدرسه ها تجلی خاص و چشم گیری دارد.
قدما برای هر یک از گوهرها و عطرها خواص طبی مهم و متعدد قائل بوده اند و خصوصاً عزت و قیمتشان از این لحاظ بوده است که آنها را در علاج صاحبان امراض مختلف و شفای بیماری ها و حالات روحی، مؤثر می دانسته اند. همراه داشتن یا برخود مالیدن یا بوئیدن عده ای از آنها را رافع مالیخولیا و دافع جن و شیطان و سبب باز آمدن خواب آرام و قوت یافتن دل می شمرده اند.
پس از ارائه شرح حال مؤلف و تبحر او، قسمت اول کتاب آشکارا صورت منقول و منحول کتاب تنسوخ نامه خواجه نصیرالدین طوسی است. ایرج افشار مصحح کتاب، برای نشان دادن مطالب و کیفیت سرقت ادبی مولف، قسمت هایی از دو کتاب را به انضمام جدول فهارس آن دو در ضمائم کتاب آورده و نحوه اقتباس مولف را نشان داده است. مؤلف در این روش ناپسند چندان دلیری و بی پروایی داشته است که حتی از خواجه نصیرالدین طوسی نامی نبرده است.

[ویکی فقه] عرایس الجواهر و نفایس الاطایب (کتاب). «عرایس الجواهر و نفایس الاطایب» اثر ابوالقاسم عبدالله کاشانی به فارسی و متعلق به قرن هشتم هجری است. نویسنده به موضوع خواص جواهر و اطایب که از قدیمی ترین ایام گرانبها و گرانقدر بوده پرداخته است.
این اثر به اهتمام ایرج افشار جزو انتشارات انجمن آثار ملی به طبع رسیده است.
ساختار
در ابتدا دیباچه ای از ایرج افشار و سپس مقدمه ای در احوال مؤلف و کتاب او ذکر شده است. در ادامه خطبه کتاب و آن گاه مطالب کتاب در دو بخش ارائه شده است: قسمت اول در معرفت جواهر حجری معدنی، شامل سه مقاله، که مقاله اول در پنج باب، مقاله دوم در ۳۷ باب و مقاله سوم، شامل یک مقدمه و ۸ باب است. قسمت دوم در معرفت عطرها و اطایب، شامل دو مقاله، مقاله اول در سه باب، باب اول در چهار فصل و باب دوم نیز چهار فصل می باشد. مقاله دوم شامل ۱۵ باب می باشد. خاتمه ای نیز بر کتاب ذکر شده که درباره صنعت کاشی گری است.
گزارش محتوا
در دیباچه، مطالبی در زمینه فن کاشی پزی و کاشی گری می خوانیم. این صنعت یکی از ظریف ترین و دل پذیرترین آثار هنری استادکاران ایرانی است و در مسجد و خانقاه و رباط و آب انبار و مدرسه ها تجلی خاص و چشم گیری دارد. قدما برای هر یک از گوهرها و عطرها خواص طبی مهم و متعدد قائل بوده اند و خصوصا عزت و قیمتشان از این لحاظ بوده است که آنها را در علاج صاحبان امراض مختلف و شفای بیماری ها و حالات روحی، مؤثر می دانسته اند. همراه داشتن یا برخود مالیدن یا بوئیدن عده ای از آنها را رافع مالیخولیا و دافع جن و شیطان و سبب باز آمدن خواب آرام و قوت یافتن دل می شمرده اند.
قول مصحح کتاب
...