عراقی ابراهیم بن بزرگمهر

[ویکی نور] شیخ فخرالدین ابراهیم بن بزرجمهر بن عبدالغفار همدانی فراهانی و مشهور به عراقی از بزرگان تصوّف و شاعران بلند پایهی ایران در قرن هفتم هجری است. در مأخذها به تاریخ ولادتش اشاره نشده است؛ امّا ظاهراً ولادت وی به سال 610 ق در «کومجان» و یا «کُمجان» از توابع اراک کنونی اتّفاق افتاد. خاندان عراقی اهل علم بوده اند، درباره ی کرامت های او روایت های مختلف دیده می شود که مولودِ اعتقاد پیروان و مریدان اوست؛ از آن جمله در احوال او نوشته اند که چون به هفده سالگی رسید، «بر جمله ی دانش ها از معقول و منقول مطّلع شده بود و مستفید گشته تا چنان شد که در شهر همدان در مدرسه ی شهرستان به افادت و دیگران در خدمتش به استفادت مشغول بودند.» امّا گمان نمی رود که عراقی به چنین جامعیّتی در علوم و فنون رسیده بوده باشد. آنچه دربارهی کیفیّت خروج عراقی از دنیای قیل و قال و ورود او به عالم حال و تجرّد در غالب مأخذها آمده است و به هفده سالگی او برمی گردد نیز باید افسانه ای باشد که بعدها به وسیله ی مریدان و پیروان او ساخته شده است. امّا به هر حال این گونه افسانه ها که در احوال کسانی از قبیل سنائی و عطّار و مولوی و نظیرهای آنان می بینیم ما را به یک حقیقت راهبری می کند و آن اینکه عراقی در آغاز امر سرگرم تعلیم و تعلّم علوم بود و سپس رخت از مدرسه به خانقاه کشید. این تغییر حال در اوان شباب به او دست داد و بعد از آن به هندوستان رفت و در مولتان به خانقاه شیخ بهاءالدین زکریای مولتانی، موسّس سلسله سهروردیان مولتان راه جست. بعضی از تذکره نویسان عراقی را مرید مستقیم شهاب الدین عمر سهروردی شمرده اند؛ امّا جامع دیوان عراقی و نویسنده ی مقدمه ای آن که دوران زندگانیش نزدیک به عهد زندگانی عراقی بود، به این امر اشاره ای نکرده است. عراقی خرقه از بهاءالدّین زکریا گرفت و بدین طریق در جزو مشایخ سلسله ی سهروردیّه (شعبهی هند) درآمد و چندی در مولتان به سر برد و از آنجا از راه دریا به دیار روم رفت و در قونیه به خدمت شیخ صدرالدین قونوی و جلال الدین مولوی و جمعی دیگر از بزرگان صوفیّه رسید و شیخ خانقاه توقات شد و تا سال 675 ق که پروانه به دستور آباقا به گونه ای دلخراش به قتل رسید. فخرالدین در توقات ماند و پس از آن به مصر و از آنجا به شام رفت. وفات عراقی را در محرّم 686 یا ذی القعده ی 688 نوشته اند و ظاهراً او را پشت مزار محی الدین ابن عربی واقع در دامنه ی جبل صالحیّه در دمشق به خاک سپردند؛ ولی اکنون اثری از مرقد او باقی نیست.
مجموعه آثار فخرالدین عراقی، غزلیات،قصاید، قطعات، ترجیعات.... / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده
لمعات / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده
مجموعه رسائل عوارف المعارف
کلیات شیخ فخرالدین ابراهیم همدانی متخلص بعراقی / نوع اثر: کتاب / نقش: نویسنده