عدل و انصاف

برخلاف نظام حقوق عرفی، عدل و انصاف در حقوق ایران، از منابع اولیۀ حقوق به شمار نمی رود، بلکه موضوع و هدف قواعد حقوقی است. بنابراین قاضی نمی تواند براساس آنچه عادلانه و منصفانه است حکم بدهد، بلکه باید به قانون مراجعه نماید. در داوری ممکن است طرفین به داور اختیار دهند که براساس عدل و انصاف یا کدخدامنشی رسیدگی و حکم صادر نماید که به داوری سازشی معروف است. عدل و انصاف از مبانی حقوق طبیعی است. در قوانین ایران گاه به انصاف اشاره شده است، مانند مادۀ ۵۷۱ قانون تجارت در مورد اعادۀ اعتبار تاجر ورشکسته که به موجب آن مقرر شده: «... در مورد مادۀ ۵۶۵ محکمه اوضاع و احوال را سنجیده، به طوری که مقتضی عدل و انصاف بداند حکم می دهد...» نیز ← انصاف