عدسی گِرانشی (gravitational lens)
پدیده ای اخترشناختی، بنابه پیش بینی نظریۀ نسبیتِ فیزیک دان آلمانی تبار امریکایی، آلبرت اینشتین. بر اساس این نظریه، اجسامی در فضا که به قدر کافی جِرم داشته باشند، می توانند نسبت به نور اجسام دوردستی که، از دید ناظر زمینی، با آن ها در یک خط قرار می گیرند، مانند یک عدسی عمل کنند. هر گاه این اجسام در موقعیت درستی قرار گرفته باشند، این عدسی می تواند دو یا چند تصویر مجزا از یک جسم دوردست پدید آورد. نخستین عدسی گرانشی واقعی را اخترشناس بریتانیایی، دنیس والش، در ۱۹۷۹ کشف کرد. این عدسی را یک کهکشان بیضی شکل غول آسا پدید می آورد که تصویری دوگانه از یک اَختروش دورتر را تشکیل می دهد. تاکنون چند پدیدۀ مشابه را رصد کرده اند، از جمله «حلقۀ اینشتین» که در ۱۹۹۸ کشف شد و از ردیف شدن دقیق اجسام دور و نزدیک حاصل شده است. اخترشناسان برای کشف حلقۀ اینشتین از شبکه ای شامل تلسکوپ های رادیویی بریتانیا و تلسکوپ فضایی هابل استفاده کرده اند. آرایۀ تلسکوپ رادیویی مرلین این حلقه را یافت و تلسکوپ فضایی هابل از آن عکس گرفت. این حلقه را دو کهکشان دوردست پدید می آورند که دقیقاً با زمین در یک ردیف قرار می گیرند. عدسی گرانشی کهکشان نزدیک تر، نور کهکشان دورتر را به صورت دایره ای کامل پراکنده می کند. چندین کمان یا حلقۀ ناقص درخشان نیز رصد شده است. اخترشناسان با استفاده از عدسی های گرانشی و اندازه گیری توان گرانشیِ کهکشان در واپیچاندن نور کهکشان دورتر پشت سر، مقدار مادۀ موجود در کهکشان نزدیک تر را برآورد می کنند. اخترشناسان با مقایسۀ اثر گرانشی کهکشان نزدیک تر با مقدار مادۀ مرئی موجود در همان کهکشان، مقدار مادۀ نامرئی یا مادۀ تاریکی را برآورد می کنند که باید در کهکشان موجود باشد.
پدیده ای اخترشناختی، بنابه پیش بینی نظریۀ نسبیتِ فیزیک دان آلمانی تبار امریکایی، آلبرت اینشتین. بر اساس این نظریه، اجسامی در فضا که به قدر کافی جِرم داشته باشند، می توانند نسبت به نور اجسام دوردستی که، از دید ناظر زمینی، با آن ها در یک خط قرار می گیرند، مانند یک عدسی عمل کنند. هر گاه این اجسام در موقعیت درستی قرار گرفته باشند، این عدسی می تواند دو یا چند تصویر مجزا از یک جسم دوردست پدید آورد. نخستین عدسی گرانشی واقعی را اخترشناس بریتانیایی، دنیس والش، در ۱۹۷۹ کشف کرد. این عدسی را یک کهکشان بیضی شکل غول آسا پدید می آورد که تصویری دوگانه از یک اَختروش دورتر را تشکیل می دهد. تاکنون چند پدیدۀ مشابه را رصد کرده اند، از جمله «حلقۀ اینشتین» که در ۱۹۹۸ کشف شد و از ردیف شدن دقیق اجسام دور و نزدیک حاصل شده است. اخترشناسان برای کشف حلقۀ اینشتین از شبکه ای شامل تلسکوپ های رادیویی بریتانیا و تلسکوپ فضایی هابل استفاده کرده اند. آرایۀ تلسکوپ رادیویی مرلین این حلقه را یافت و تلسکوپ فضایی هابل از آن عکس گرفت. این حلقه را دو کهکشان دوردست پدید می آورند که دقیقاً با زمین در یک ردیف قرار می گیرند. عدسی گرانشی کهکشان نزدیک تر، نور کهکشان دورتر را به صورت دایره ای کامل پراکنده می کند. چندین کمان یا حلقۀ ناقص درخشان نیز رصد شده است. اخترشناسان با استفاده از عدسی های گرانشی و اندازه گیری توان گرانشیِ کهکشان در واپیچاندن نور کهکشان دورتر پشت سر، مقدار مادۀ موجود در کهکشان نزدیک تر را برآورد می کنند. اخترشناسان با مقایسۀ اثر گرانشی کهکشان نزدیک تر با مقدار مادۀ مرئی موجود در همان کهکشان، مقدار مادۀ نامرئی یا مادۀ تاریکی را برآورد می کنند که باید در کهکشان موجود باشد.
wikijoo: عدسی_گرانشی