عبدالکریم قشیری

قشیری از بزرگان تصوف در قرون چهارم و پنجم می باشد از اکابر علما و مشایخ متصوفه، نسبتش به یکی از خاندان هایِ عربیِ مهاجر به نیشابور یعنی بنی قشیر می رسد مادرش دختر محمد بن سلیمان استوایی سلمی است، بنابراین از سوی پدر قشیری و از سوی مادر سلمی بود.
زین الاسلام ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن بن عبدالملک بن طلحه بن محمد قشیری، در ربیع الاول سال ۳۷۶ هجری در شهر استوا ( قوچان کنونی ) دیده به جهان گشود. نامش عبدالکریم، کنیه اش ابوالقاسم، و لقب هایش امام، استاد، و زین الاسلام بوده است. نسبتش به قشیر بدان سبب است که خاندان او از اعراب بنی قشیر بوده اند که به خراسان آمدند و در آنجا ساکن شدند. از طرف پدر، قشیری و از طرف مادر، سلمی بود و دایی اش، ابوعقیل سلمی، از وجوه دهاقین استوا بوده است. هنوز کودک بود که پدرش، هوازن بن عبدالملک، درگذشت و تربیت او را به ابوالقاسم الیمانی که از دوستان خاندان قشیری بود، واگذار کردند. قشیری مقدمات زبان و ادبیات عرب را نزد الیمانی فرا گرفت. دارای هوش سرشار و عالی بود.
عبدالکریم بن هوازن قشیری ملقب به زین الاسلام در ماه ربیع الاول ۳۷۶ در استوا - ربع نیشابور - چشم به جهان گشود و در روز ۱۶ ربیع الثانی ۴۶۵ در نیشابور درگذشت.
قشیری از همان روزهای اول ورود به نیشابور، آوازة علمی ابوعلی حسن بن علی نیشابوری، مشهور به دقاق که پسر آرد فروشی بود از مردم نیشابور و به همین سبب به وی دقّاق می گفتند، را شنید و موجب شد به مجلس درس وی کشیده شود. این پسر آرد فروش در نیشابور دستگاه ارشاد و شیفتگان و دلباختگان بسیار داشت؛ و چنان که گفتیم، قشیری به قصد تحصیل علم کمالات و مسائل معنوی به نیشابور نیامده بود، اما با حاضر شدن در حلقهٔ درس دقاق، شیفتهٔ وی می شود و به همین روی، از علم حساب و استیفا به یکبار صرف نظر کرده، به طریقت روی می آورد. چون استاد، آثار و نشانه های نجابت و کمال را در شمائل او به فراست درمی یابد، وی را به خود پذیرفته و این اتصال معنوی سرانجام به خویشاوندی ظاهری نیز مبّدل می شود چنان که شیخ دقاق، دخترش ام البنین دقاقیّه را به عقد نکاح او درمی آورد.