عبدالملک سامانی اول

عَبدُالمَلِک سامانی اول (۳۳۳ـ۳۵۰ق)
ابوالْفَوَارس عبدالملک بن نوح سامانی، ملقب به «امیر رشید»، پنجمین حکمران (حک: ۳۴۳ـ۳۵۰ق) سلسلۀ سامانیان . وی فرزند نوح اول بود که پس از مرگ پدر به امارت نشست . نَرْشَخی سن او را در آن هنگام دَه سال ذکر کرده است . اما با توجه به آن که حمزۀ اصفهانی تولد وی را در ۳۲۴ق نوشته ، وی به هنگام امارت حدوداً نوزده ساله بوده است . در آن هنگام، شهرها و ولایات ، آشوبزده بود. از آغاز امارت وی محمد بن عُزَیر به وزارت رسید و ابوسعید فرغانی سپهسالار نیز در مقام خود ابقا شد. ابوعلی مُحْتاج چَغانی، سپهسالار پیشین ، که به کمک رُکن الدّولۀ دیلمی از مطیع ، خلیفۀ عباسی ، فرمان حکومت خراسان را گرفته بود، در ۳۴۳ق بر نیشابور و بخش هایی از خراسان مستولی شد و گرگان را تصرف کرد، اما ابوسعید فَرْغانی آنان را دفع کرد و ابوعلی چَغانی در ۳۴۴ق مرد. در این سال ابوسعید، اصفهان را به یاری محمد بن ماکان فتح کرد و خود سوی ری لشکر کشید. از این رو، رکن الدوله خواهان صلح شد و ری و اصفهان را در قبال پرداخت مالیات سالانه ۲۰۰هزار دینار نگاه داشت . ابوسعید در ۳۴۵ق، به قتل رسید و بعداً ابوالحسن سیمجور جانشین وی شد. ابن عُزَیر وزیر نیز عزل شد و ابوجعفر عُتبی وزارت یافت . وزیر و سپهسالار جدید باز درپی شکایت لشکریان و مردم در ۳۴۸ق و ۳۴۹ق، جای خود را به یوسف بن اسحاق و محمد بن عبدالرزاق طوسی دادند. سرانجام الپتکین ، حاجب بزرگ ، با همکاری و تبانی ابوعلی بلعمی در پایان سال ۳۴۹ق، مقام سپهسالاری و وزارت عبدالملک را قبضه کردند. عبدالملک بن نوح در شوال ۳۵۰ق هنگام چوگان زدن در حال مستی ، از اسب به زیر افتاد و مرد.