میرزا عبدالغفار اصفهانی ( ۱۲۵۵ یا ۱۲۵۹–۱۳۲۶ ه. ق/۱۲۱۸ یا ۱۲۲۲–۱۲۸۲ ه. ش ) ملقب به نجم الدوله و نجم الملک، از منجمان مشهور زمان خود و معلم ریاضی مدرسه دارالفنون بود. وی در روزگار خود در حساب و هندسه و نجوم و نقشه برداری سرآمد بود. پدر او ملا علی محمد مهندس اصفهانی ( یا ملا علی محمد اصفهانی ) ملقب به غیاث الدین جمشید ثانی بود. میرزاعبدالغفار مورد توجه ناصرالدین شاه بود و از او در سال ۱۲۹۰ ق لقب نجم الملک و در سال ۱۳۱۳ ق لقب نجم الدوله را دریافت کرد.
... [مشاهده متن کامل]
وی نخستین بار گاه شماری هجری خورشیدی را با توجه به گاه شماری جلالی استخراج کرد. گاه شماری جلالی به دستور ملکشاه سلجوقی، براساس گاه شماری یزدگردی با تطبیق دقیق آغاز سال با اعتدال ربیعی شکل گرفت. مبدأ آن روز ۱۰ رمضان ۴۷۱ هجری قمری، برابر با اول نوروز سال نخستین جلالی بود و طول ماه های آن مانند گاه شماری یزدگردی و اسامی آن ها فارسی بوده است.
نجم الدوله برای اولین بار عبارت ۱۲۶۴ هجری خورشیدی را در حاشیه تقویم سال ۸۰۷ جلالی مطابق ۳–۱۳۰۲ هجری قمری ذکر کرد و از آن تاریخ به بعد، گاه شماری را در ایران رایج کرد که برای اولین بار اساس آن خورشیدی و مبدأ آن هجرت پیامبر از مکه به مدینه باشد. ماه های آن براساس اسامی عربی برج های دوازده گانه فلکی ( حمل، ثور، جوزا… حوت ) و طول آن ها برمبنای توقف نسبی خورشید در بروج مذکور ۲۹ تا ۳۲روزه بود. گاه شماری که او نوشت، به گاه شماری هجری خورشیدی بُرجی معروف است. این گاه شمار در دوره دوم مجلس شورای ملی در ۲۱ صفر ۱۳۲۹ مطابق ۲ اسفند ( حوت ) ۱۲۸۹، به عنوان مقیاس رسمی زمان محاسبات مالی کشور پذیرفته شد. دست کم تا ربع قرن پیش از آن، تقویم هایی بر اساس گاه شماری هجری خورشیدی در ایران استخراج و چاپ می شد. ۱۵ سال بعد در پنجمین دوره مجلس شورای ملی قانون گاه شماری هجری خورشیدی به تصویب رسید.
ماه های گاه شماری هجری خورشیدی برجی، بین ۲۹ تا ۳۲روزه و طول ماه ها در هرسال بستگی به توقف سالانه خورشید در هر برج متفاوت بوده است. طول ماه ها: حمل ( ۳۰ یا ۳۱روزه ) ، ثور ( ۳۱ یا ۳۲روزه ) ، جوزا ( ۳۱ یا ۳۲روزه ) ، سرطان ( ۳۱ یا ۳۲روزه ) ، اسد ( ۳۱ یا ۳۲روزه ) ، سنبله ( ۳۰ یا ۳۱روزه ) ، میزان ( ۳۰ یا ۳۱روزه ) ، عقرب ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) ، قوس ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) ، جدی ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) ، دلو ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) ، حوت ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) .
... [مشاهده متن کامل]
وی نخستین بار گاه شماری هجری خورشیدی را با توجه به گاه شماری جلالی استخراج کرد. گاه شماری جلالی به دستور ملکشاه سلجوقی، براساس گاه شماری یزدگردی با تطبیق دقیق آغاز سال با اعتدال ربیعی شکل گرفت. مبدأ آن روز ۱۰ رمضان ۴۷۱ هجری قمری، برابر با اول نوروز سال نخستین جلالی بود و طول ماه های آن مانند گاه شماری یزدگردی و اسامی آن ها فارسی بوده است.
نجم الدوله برای اولین بار عبارت ۱۲۶۴ هجری خورشیدی را در حاشیه تقویم سال ۸۰۷ جلالی مطابق ۳–۱۳۰۲ هجری قمری ذکر کرد و از آن تاریخ به بعد، گاه شماری را در ایران رایج کرد که برای اولین بار اساس آن خورشیدی و مبدأ آن هجرت پیامبر از مکه به مدینه باشد. ماه های آن براساس اسامی عربی برج های دوازده گانه فلکی ( حمل، ثور، جوزا… حوت ) و طول آن ها برمبنای توقف نسبی خورشید در بروج مذکور ۲۹ تا ۳۲روزه بود. گاه شماری که او نوشت، به گاه شماری هجری خورشیدی بُرجی معروف است. این گاه شمار در دوره دوم مجلس شورای ملی در ۲۱ صفر ۱۳۲۹ مطابق ۲ اسفند ( حوت ) ۱۲۸۹، به عنوان مقیاس رسمی زمان محاسبات مالی کشور پذیرفته شد. دست کم تا ربع قرن پیش از آن، تقویم هایی بر اساس گاه شماری هجری خورشیدی در ایران استخراج و چاپ می شد. ۱۵ سال بعد در پنجمین دوره مجلس شورای ملی قانون گاه شماری هجری خورشیدی به تصویب رسید.
ماه های گاه شماری هجری خورشیدی برجی، بین ۲۹ تا ۳۲روزه و طول ماه ها در هرسال بستگی به توقف سالانه خورشید در هر برج متفاوت بوده است. طول ماه ها: حمل ( ۳۰ یا ۳۱روزه ) ، ثور ( ۳۱ یا ۳۲روزه ) ، جوزا ( ۳۱ یا ۳۲روزه ) ، سرطان ( ۳۱ یا ۳۲روزه ) ، اسد ( ۳۱ یا ۳۲روزه ) ، سنبله ( ۳۰ یا ۳۱روزه ) ، میزان ( ۳۰ یا ۳۱روزه ) ، عقرب ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) ، قوس ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) ، جدی ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) ، دلو ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) ، حوت ( ۲۹ یا ۳۰روزه ) .
