عبدالعلی مزاری

عبدالعلی مزاری در سال ۱۳۲۶ خورشیدی در روستای نانوایی چارکنت از توابع ولایت بلخ متولد شد. پدر وی حاجی خداداد زراعت پیشه و مال دار بود. حاجی خداداد در اصل از منطقهٔ سرخجوی ولسوالی ورس به شمال افغانستان مهاجرت کرده بود. کودکی مزاری در دوران پادشاهی محمد ظاهرشاه و صدارت محمد داوود خان سپری شد.
مزاری دروس ابتدایی را زمستان ها در مدرسهٔ نانوایی فرا گرفت. سپس به صورت تمام وقت تعلیمات دینی را در مدرسه چارکنت و مزارشریف ادامه داد. اما اوایل بهار ۱۳۵۱ش برای ادامه تحصیل از افغانستان خارج شد و پس از سفر به عراق و زیارت عتبات عالیات در نجف و کربلا، در حوزه علمیه قم اقامت کرد چون که در نگاه مزاری، قم تنها محل تحصیل درس های رایج حوزوی نبود، بلکه علاوه بر آن، قم و محیط تحصیلی آن، کانون مبارزات مخفی نیز به حساب می آمد و این سویه، جذابیت ویژه ای برای وی داشت. وی هنگامی که در ایران حضور داشت از سوی دستگاه های امنیتی حکومت پادشاهی دستگیر و زندانی شد.
مزاری معتقد بود که راه حل اختلافات داخلی در افغانستان در یک سیستم فدرالیسم است که هر قومی دارای حقوق مشخص در قانون اساسی است و می تواند بر سرزمین و مردم خود حکومت کند. او از نمایندگی یکسان همه اقوام افغانستان، به ویژه هزاره ها، که هنوز در افغانستان تحت آزار و اذیت قرار دارند، حمایت کرد.
برخی از مهم ترین گفتاوردهای مزاری قرار زیر است:
«من از این خاستگاه برخواسته ام و زادگاهم افغانستان است، مادامی که خانه ام در اسارت باشد و فاقد هویت ملی باشم در عراق و ایران ماندنم و بودنم معنی ندارد، من یک افغانستانی هستم؛ وقتی افغانستانم مورد اشغال باشد در هیچ جای دنیا عزت ندارم، آن افغانستانی که کشور ندارد، عزت هم ندارد ولو مبارز باشد، ولو مجاهد باشد. من هزاره ام و هزاره بودن در این کشور نباید جرم باشد و نباید گناه تلقی گردد. »