عبدالعزیز فرمانفرمائیان

عبدالعزیز فرمانفرمائیان (خوزستان 1299- اسپانیا 31 خرداد 1392ش)
معمار و شهرساز برجسته ­ی ایرانی، بنیان گذار نخستین دفتر "مهندسان مشاور" و از بنیان گذاران نظام مهندسی ایران. در خانواده ای صاحب نام که از نوادگان عباس میرزا بودند به دنیا آمد. پدرش شاهزاده عبدالحسین میرزا فرمانفرما بود و مادرش نیز از جانب پدر به سادات احشمی کرمانشاه و از طرف مادر به خاندان دولتشاهی و محمدعلی میرزا دولتشاه نسب می برد. فرمانفرمائیان جزو نخستین نسل از معماران تحصیل کرده ی ایرانى در خارج از کشور به شمار می رفت. او تحصیلات خود را در سال 1330 در دانشکده ی بوزار (دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس) به پایان رساند و در همان زمان به ایران بازگشت. به نقل از کامران_دیبا پس از بازگشت به ایران، در آغاز کار، در گاراژ پدرش اقدام به طراحی برای خانه های دوستان و آشنایانش کرد و مدتی بعد در یکی از آتلیه های دانشکده ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران، تحت نظر مهندس محسن_فروغی به همراه آفتن دلیان، هوشنگ_سیحون و حیدر غیایی، به کار و تدریس پرداخت و با آنان همکاری کرد. پس از مدت کوتاهی برای همیشه از تدریس استعفا داد و اولین دفتر معماری (را که توسط یک فرد ایرانی تاسیس شده بود) راه­اندازی کرد. دفتر مذکور (مهندسان مشاور فرمانفرمائیان) علاوه بر کار طراحی معماری و اجرای بنا، در حوزه ی طراحی شهری و شهرسازی نیز به فعالیت هایی پرداخت. این مجموعه بین سال های 1346 تا 1354 کلیه ی کارهای غیرصنعتی کنسرسیوم نفت؛ شامل شهرسازی و مدرسه سازی و خانه سازی، مجموعه ی شرکت مس سرچشمه ، شرکت خانه ی کرج، شرکت خانه در اصفهان و پروژه­های دیگری را انجام دادند. از عمده ترین فعالیت های او در حوزه ی طراحی شهری نیز می توان به تهیه ی نقشه ی جامع شهر تهران، با همکاری ویکتور گروئن اشاره کرد. از جمله دستاوردهاى این دفتر معرفى تکنولوژى پیشرفته در ساختمان های بلندمرتبه ای بوده که با روش هاى ضد زلزله ساخته شده اند. نمونه هاى این بلندمرتبه سازى را هنوز مى توان در تهران و در چندین سازه ی شاخص دید. دفتر مرکزى شرکت نفت، ساختمان وزارت کار، ساختمان وزارت کشاورزى، برج هاى سامان، برج هاى ونک پارک، ساختمان بانک اعتبارات ایران و... از این جمله اند.
از کارهاى شاخص دیگر او باید به این موارد نیز اشاره کرد: کاخ_نیاوران، کاخ مادر در سعدآباد، کاخ محمدرضا پهلوى در سعدآباد، کاخ سلطنتی جامعه و میدان اسب دوانی، کاخ پرنس خالد در ریاض (عربستان سعودى)، موزه ی فرش ایران، استادیوم آزادى با دریاچه، ساختمان پست تهران، ساختمان مرکزى اداره ی تلویزیون ایران، کارخانه ی ارج، دانشکده ی کشاورزى کرج، ترمینال حجاج و ترمینال مسافرى صدهزارمترى فرودگاه_مهرآباد، پاویون ایران در نمایشگاه بین المللى مونترال (۱۹۶۷)، ساختمان هاى دانشگاه تهران در امیرآباد، ساختمان بانک صادرات اصفهان، کارخانه ی داروپخش در جاده مخصوص کرج، بیمارستان۲۰۰ تختخوابى براى ارتش در شمال تهران، دهکده خانه در کرج، ساختمان بانک اعتبارات ایران، ساختمان بورس و چندین طرح اجرا شده ی دیگر در حوزه شهرسازی.
فرمانفرمائیان را به دلایلی (از جمله تعداد پروژه­های اجرا شده، اهمیت و عظمت بناها، شیوه­ی تلفیقی منحصربه­فرد معماری مدرن با معماری سنت، بهره­گیری از تعداد زیادی نیروهای مشاور و فنی و معماران صاحب نام پیش از انقلاب و تنوع فعالیت­هایش در زمینه­ی طراحی و ساخت بنا و شهرسازی) از بزرگ ترین معماران معاصر ایران می ­دانند. او پس از انقلاب اسلامی به خارج از کشور مهاجرت کرد و در املاک خود در اسپانیا درگذشت.
منابع
http://memarnet.com/fa/node/1241 http://yon.ir/yF0WC http://yon.ir/oFfUJ