عبدالحی حبیبی

[ویکی فقه] «عبد الحی حبیبی»، از خاورشناسان مشهور افغانی و متخصص در زبان و ادبیات فارسی و تاریخ نگار سیاسی و ادبی افغانی، دولتمرد، مصحح، نویسنده و شاعر فارسی زبان افغانستان می باشد.
در روز پنج شنبه هفدهم ربیع الثانی ۱۳۲۸ ق، مطابق با ۱۹۱۰ م، در بامیزایی از توابع قندهار (افغانستان) در خانواده عالم و فاضلی که به افغانهای کاکرتبار منسوب بودند، پا به عرصه وجود نهاده است. وی فرزند ملا عبد الحق آخوندزاده و از دودمان عالم معروف، مولوی حبیب الله مشهور به محقق قندهاری می باشد. آثار متعددی در زمینه ادبیات و غیره از ایشان به چاپ رسیده است. تحصیلات دوره ابتدایی را در مساجد قندهار گذراند. در پانزده سالگی در یکی از مکتب های ابتدایی همان شهر با سمت معلمی به تدریس مشغول شده و ضمنا صرف و نحو عربی، ریاضی، هیئت، فقه و اصول فقه و منطق میر، مبادی بلاغت، عروض و قافیه را از عموزاده خود، «مرحوم عبد الواسع شهید» فراگرفته است. استاد دیگرش، «علامه مولوی ابو الوفای قندهاری» بوده که در هند جنوبی در مدرسه نظامیه دکن مقام استادی فقه و قرائت قرآن را دارا بوده است. وی با آثار شاعران ایرانی قدیم چون مولانا جلال الدین بلخی و حافظ، و نیز با ادبیات معاصر ایران از طریق نشریات آشنا شد. وی در ترجمه احوال خود نوشته است: « ادبیات و علم قرائت را از ایشان فراگرفتم... ضمنا علوم جغرافیا، طبیعیات و حساب مکاتب جدید را هم مطالعه می کردم و سراج مکاتب جدید را هم می خواندم. سرانجام از مطالعه مجله کاوه، ایرانشهر و ارمغان و الهلال مصر بهره ها بردم.
فعالیت ها علمی و ادبی
در سال ۱۳۰۷ ش، معاون مدیریت جریده «طلوع افغان قندهار» گردیدم و در ۱۳۱۰ ش، به مدیریت آن برگزیده شدم و تا ۱۳۱۹ جریده مزبور را به زبان های فارسی و پشتو انتشار می دادم. در همین مواقع زبان های انگلیسی و اردو را فراگرفتم و به مطالعه کتب مربوطه به این دو زبان پرداختم. روش تحقیق تاریخی را از «کمبریدج هیستوری آوایندیا» و نوشته های فضلای مصر و هندی امثال جرجی زیدان و شبلی نعمان و سید سلیمان ندوی و مقالات جریده کاوه برلین و آثار گران بهای علامه میرزا محمدخان قزوینی رحمة الله علیه آموختم و مطالعات خود را در رشته های ذیل ادامه دادم: تاریخ ادبیات فارسی و پشتو و اردو، تاریخ و زبان شناسی و کتاب شناسی، به خصوص مربوط به خراسان قدیم و افغانستان کنونی و هند و فلات ایران و شناسایی مشاهیر همین سرزمین ها و مطالعه در جغرافیای تاریخی آن، از جمله اشتغالات علمی و ادبی من بوده است. اکنون که به مرحله پنجاه و پنجمین سال زندگی رسیده ام، در کابل به مطالعه و امور علمی مشغولم و عضو انجمن تاریخ می باشم».
مناصب علمی و فرهنگی
او مناصب علمی و فرهنگی زیادی را عهده دار بوده است که از جمله آنهاست:۱.نخستین شغل او آموزگاری بود. ۲. او از ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۹ش سردبیر نشریه هفتگی طلوع افغان شد. و پژوهشهای خود را درباره جغرافیای تاریخی در این جریده منتشر ساخت. ۳. رئیس فرهنگستان (آکادمی) افغان (پشتو تولنه) در کابل از ۱۳۱۹ تا ۱۳۲۰ ش؛۴. مشاور وزارت معارف در کابل از ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۳ ش؛۵. رئیس نخستین دانشکده ادبیات در پوهنتون (دانشگاه) کابل؛۶. رئیس فرهنگستان افغان و استاد تاریخ ادبیات پشتو از ۱۳۲۳ تا ۱۳۲۵ ش؛۷. رئیس اداره معارف قندهار از ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۶ ش؛۸. دارای نشان درجه ی دوم معارف از پادشاه افغانستان.
تالیفات
...