عبّاسیان مصر
سلسله ای از عباسیان که پس از برافتادن خلافت در بغداد، در مصر خلافت یافتند (حک: ۶۵۹ـ۹۲۳ق). بعد از انقراض خلافت عباسیان در بغداد (۶۵۶ق) بیش از سه سال در جهان اسلام خلیفه ای نبود تا این که احمد فرزند ظاهر، سی و پنجمین خلیفه بغداد، به مصر رفت و از طرف بَیْبَرْس ، سلطان ممالیک، با لقب «المستنصربالله » بر مسند خلافت نشست (۶۵۹ق). از این پس، هفده تن از این خاندان تا ۹۲۳ق بدون داشتن قدرت سیاسی و اجرایی خلافت یافتند و فقط برخی مسائل تشریفاتی مذهبی را اداره می کردند و گاه در خطبه ها و سکه ها نیز نامی از آن ها برده می شد. در ۶۶۰ق، سلطان بَیْبَرْس به جهت مسائل سیاسی یا به منظور دور کردن خلیفه از مصر کوشید تا خلافت بغداد را دوباره احیا کند، به همین سبب مستنصر را با سپاهی روانۀ عراق کرد. مغول ها به این سپاه حمله کردند و آن را درهم شکستند. خلیفه نیز گریخت و مخفی شد و ظاهراً جان بر سر این کار داد. با آمدن عباسی دیگری به مصر، با نام ابوالعباس احمد و پس از اثبات نسبش که به مسترشد بیست و نهمین خلیفۀ بغداد می رسید، ممالیک او را با لقب «الحاکم بامرالله » به خلافت نشاندند. همۀ خلفای عباسی مصر از اعقاب او هستند. خلافت عباسی مصر تا یورش سلطان سلیم اول عثمانی ادامه داشت . سلیم با شکست ممالیک وارد قاهره شد و متوکل سوم ، آخرین خلیفۀ عباسی مصر، را خلع کرد و خلافت عباسیان مصر را برانداخت (۹۲۳ق). سلیم متوکل را با گروهی از سرشناسان مصر به استانبول برد. متوکل در ۹۲۶ق اجازه یافت ، به شرط چشم پوشی از کلیۀ حقوق خلافت به نفع عثمانی ها به مصر بازگردد. با مرگ متوکل در مصر (۹۴۵/۹۵۰ق)، سلطۀ معنوی خلافت عباسیان نیز به پایان رسید.
سلسله ای از عباسیان که پس از برافتادن خلافت در بغداد، در مصر خلافت یافتند (حک: ۶۵۹ـ۹۲۳ق). بعد از انقراض خلافت عباسیان در بغداد (۶۵۶ق) بیش از سه سال در جهان اسلام خلیفه ای نبود تا این که احمد فرزند ظاهر، سی و پنجمین خلیفه بغداد، به مصر رفت و از طرف بَیْبَرْس ، سلطان ممالیک، با لقب «المستنصربالله » بر مسند خلافت نشست (۶۵۹ق). از این پس، هفده تن از این خاندان تا ۹۲۳ق بدون داشتن قدرت سیاسی و اجرایی خلافت یافتند و فقط برخی مسائل تشریفاتی مذهبی را اداره می کردند و گاه در خطبه ها و سکه ها نیز نامی از آن ها برده می شد. در ۶۶۰ق، سلطان بَیْبَرْس به جهت مسائل سیاسی یا به منظور دور کردن خلیفه از مصر کوشید تا خلافت بغداد را دوباره احیا کند، به همین سبب مستنصر را با سپاهی روانۀ عراق کرد. مغول ها به این سپاه حمله کردند و آن را درهم شکستند. خلیفه نیز گریخت و مخفی شد و ظاهراً جان بر سر این کار داد. با آمدن عباسی دیگری به مصر، با نام ابوالعباس احمد و پس از اثبات نسبش که به مسترشد بیست و نهمین خلیفۀ بغداد می رسید، ممالیک او را با لقب «الحاکم بامرالله » به خلافت نشاندند. همۀ خلفای عباسی مصر از اعقاب او هستند. خلافت عباسی مصر تا یورش سلطان سلیم اول عثمانی ادامه داشت . سلیم با شکست ممالیک وارد قاهره شد و متوکل سوم ، آخرین خلیفۀ عباسی مصر، را خلع کرد و خلافت عباسیان مصر را برانداخت (۹۲۳ق). سلیم متوکل را با گروهی از سرشناسان مصر به استانبول برد. متوکل در ۹۲۶ق اجازه یافت ، به شرط چشم پوشی از کلیۀ حقوق خلافت به نفع عثمانی ها به مصر بازگردد. با مرگ متوکل در مصر (۹۴۵/۹۵۰ق)، سلطۀ معنوی خلافت عباسیان نیز به پایان رسید.
wikijoo: عباسیان_مصر