عباس میرزا قاجار

عبّاس میرزا قاجار (۱۲۰۳ـ مشهد ۱۲۴۹ق)
عبّاس میرزا قاجار
پسر دوم و ولیعهد فتحعلی شاه قاجار. عباس میرزا که در نواحی مازندران متولد شد به سبب این که مادرش از ایل قاجار بود، ولیعهد و نایب السلطنۀ فتحعلی شاه گردید و میرزا عیسی قائم مقام فراهانی را به پیشکاری خود برگزید و در ۱۲۱۳ق، به همراه اعتضادالدوله به حکومت آذربایجان منصوب شد. هنگام حمله سپاهیان روس به ایران و تصرف شهر گنجه در ۱۲۱۸ق، در دو دوره با آنان جنگید و پیروزی های چشم گیری هم به دست آورد اما به سبب ناآشنایی با فنون جدید نظامی و نداشتن تسلیحات نظامی پیشرفته و از همه مهم تر کارشکنی افسران انگلیسی ارتش ایران و خیانت بعضی فرماندهان سپاه ایران ، کاری از پیش نبرد و در نهایت به انعقاد دو عهدنامۀ گلستان (۱۲۲۸ق) و ترکمانچای (۱۲۴۳ق) تن داد. او طی سال های فرماندهی خود سعی کرد تا با کمک مستشاران فرانسوی و انگلیسی سپاه ایران را متحول کند. همچنین گروهی از جوانان ایرانی را به جهت فراگرفتن دانش های جدید به اروپا اعزام کرد. او در نبردهای خود با عثمانی ها پیروز شد و به دستور فتحعلی شاه با حفظ حکومت آذربایجان به جهت انتظام حکومت یزد و کرمان روانه آن نواحی شد و بدون جنگ و خون ریزی آن مناطق را آرام کرد (۱۲۴۶ق). در ۱۲۴۷ق، مأمور حکومت خراسان شد و قصد فتح هرات را داشت اما در آن جا براثر بیماری ورم کلیه درگذشت و در حرم رضوی دفن شد.