[ویکی نور] شادروان استاد ابراهیم موثق عاملی، صاحب تفسیر عاملی یکی از قرآن پژوهان سترگ عصر ماست. وی در سال 1280 شمسی در شهر مشهد مقدس در خاندان علم و تقوی دیده به جهان گشود.
پدرش مرحوم شیخ عبدالحسین عاملی، از علمای شهر مشهد بود. نسبش به شیخ حرّ عاملی (م 1104 ه) که از بزرگ ترین علمای متبحر در علم حدیث در قرون اخیر است، می رسد، یعنی صاحب کتاب معروف وسائل الشیعه و چندین اثر مهم دیگر.
خاندان عاملی مدتها جزو کارگزاران و عمّال شایسته آستان قدس رضوی بوده اند و مرحوم عاملی نیز چنین بود، ولی در دورۀ نیابت تولیت اسدی (عهد رضاخانی) از مشاغل موروثی خود استعفا کرد. وی علوم قدیمه را در محضر استادانی چون ملا اسحاق چولایی (مقدمات)، مرحوم ادیب نیشابوری (ادبیات)، مرحوم شیخ حسن برسی (فقه و اصول)، مرحوم آقازادۀ بزرگ (خارج فقه) و مختصری در محضر مرحوم حاج آقا حسین قمی و مرحوم شیخ اسد اللّه یزدی (فلسفه و ریاضی) و مرحوم آقا بزرگ حکیم شهیدی و شیخ سیف اللّه ایسی (فلسفه) فرا گرفت و به اخذ تصدیق مدرّسی فقه و اصول نایل آمد.
موثق عاملی، به جهت مراتب فضل و دانشی که دارا بود و علاقه ای که به کار تعلیم و تربیت داشت، دعوت رؤسای وقت فرهنگ خراسان را پذیرفت و به کار معلمی پرداخت و خدمت به فرهنگ جدید را وجهه همت خود قرار داد. او همچنین در این مدت، کفالت مدیریت کتابخانۀ ادارۀ معارف خراسان را به عهده گرفت و منشأ آثار و خدماتی در این میدان گردید.
تدریس را از دبیرستان از سالهای 1316 ش شروع کرد و بعدها در دانشسرای مقدماتی پسران، به تدریس اشتغال ورزید و به تربیت مربیان و معلمان مشغول شد. از سال 1337 به دعوت دانشکده معقول و منقول مشهد در آن مؤسسه عالی هم تدریس می کرد. مرحوم عاملی در تاریخ 42/6/1 از آموزش و پرورش باز نشسته شد و کار مطالعاتی و تحقیقاتی گسترده خود را در زمینه قرآن و تفسیر دنبال کرد. او ضمن مطالعه و تحقیق، با براه انداختن جلسات علمی گوناگون به این نشاط، شور و شوق می بخشید. استاد محمد رضا حکیمی نویسنده متعهد و نامدار معاصر در یادداشتی که به درخواست راقم سطور در معرفی مفسر و یادآوری خاطراتی از مرحوم عاملی نوشته اند، چنین آورده اند:
«ایشان از سالهای دور، شب های پنج شنبه محفلی ترتیب داده بودند و جمعی از دوستان ایشان گرد می آمدند و غالب آنان اهل فضل و فرهنگ بودند، بعضی روحانی و بعضی دانشگاهی و فرهنگی. این محفل، انجمن ادبی از نوع انجمن های ادبی مشهد مانند «انجمن ادبی فردوسی» نبود، بلکه محفلی بود بیشتر با بحث هایی دربارۀ مسائل کلامی، حدیثی، عقایدی، تفسیری و به مناسبت آن بحث ها گاه بحثهای لغوی هم مطرح می گشت، و چون ایشان مشغول نوشتن تفسیر خود بودند، گاه آیاتی را نیز مطرح می کردند و مورد نظرخواهی قرار می دادند، به خصوص اگر از علما و روحانیون کسی در محفل حضور داشت.
پدرش مرحوم شیخ عبدالحسین عاملی، از علمای شهر مشهد بود. نسبش به شیخ حرّ عاملی (م 1104 ه) که از بزرگ ترین علمای متبحر در علم حدیث در قرون اخیر است، می رسد، یعنی صاحب کتاب معروف وسائل الشیعه و چندین اثر مهم دیگر.
خاندان عاملی مدتها جزو کارگزاران و عمّال شایسته آستان قدس رضوی بوده اند و مرحوم عاملی نیز چنین بود، ولی در دورۀ نیابت تولیت اسدی (عهد رضاخانی) از مشاغل موروثی خود استعفا کرد. وی علوم قدیمه را در محضر استادانی چون ملا اسحاق چولایی (مقدمات)، مرحوم ادیب نیشابوری (ادبیات)، مرحوم شیخ حسن برسی (فقه و اصول)، مرحوم آقازادۀ بزرگ (خارج فقه) و مختصری در محضر مرحوم حاج آقا حسین قمی و مرحوم شیخ اسد اللّه یزدی (فلسفه و ریاضی) و مرحوم آقا بزرگ حکیم شهیدی و شیخ سیف اللّه ایسی (فلسفه) فرا گرفت و به اخذ تصدیق مدرّسی فقه و اصول نایل آمد.
موثق عاملی، به جهت مراتب فضل و دانشی که دارا بود و علاقه ای که به کار تعلیم و تربیت داشت، دعوت رؤسای وقت فرهنگ خراسان را پذیرفت و به کار معلمی پرداخت و خدمت به فرهنگ جدید را وجهه همت خود قرار داد. او همچنین در این مدت، کفالت مدیریت کتابخانۀ ادارۀ معارف خراسان را به عهده گرفت و منشأ آثار و خدماتی در این میدان گردید.
تدریس را از دبیرستان از سالهای 1316 ش شروع کرد و بعدها در دانشسرای مقدماتی پسران، به تدریس اشتغال ورزید و به تربیت مربیان و معلمان مشغول شد. از سال 1337 به دعوت دانشکده معقول و منقول مشهد در آن مؤسسه عالی هم تدریس می کرد. مرحوم عاملی در تاریخ 42/6/1 از آموزش و پرورش باز نشسته شد و کار مطالعاتی و تحقیقاتی گسترده خود را در زمینه قرآن و تفسیر دنبال کرد. او ضمن مطالعه و تحقیق، با براه انداختن جلسات علمی گوناگون به این نشاط، شور و شوق می بخشید. استاد محمد رضا حکیمی نویسنده متعهد و نامدار معاصر در یادداشتی که به درخواست راقم سطور در معرفی مفسر و یادآوری خاطراتی از مرحوم عاملی نوشته اند، چنین آورده اند:
«ایشان از سالهای دور، شب های پنج شنبه محفلی ترتیب داده بودند و جمعی از دوستان ایشان گرد می آمدند و غالب آنان اهل فضل و فرهنگ بودند، بعضی روحانی و بعضی دانشگاهی و فرهنگی. این محفل، انجمن ادبی از نوع انجمن های ادبی مشهد مانند «انجمن ادبی فردوسی» نبود، بلکه محفلی بود بیشتر با بحث هایی دربارۀ مسائل کلامی، حدیثی، عقایدی، تفسیری و به مناسبت آن بحث ها گاه بحثهای لغوی هم مطرح می گشت، و چون ایشان مشغول نوشتن تفسیر خود بودند، گاه آیاتی را نیز مطرح می کردند و مورد نظرخواهی قرار می دادند، به خصوص اگر از علما و روحانیون کسی در محفل حضور داشت.
wikinoor: عاملی،_ابراهیم