عالین

خداوند در این آیه می فرماید : اى ابلیس! چه چیز باعث شد به موجودى که با دست خویش آفریدم سجده نکنی ؟ آیا کبر ورزیدى یا از برترینها بودى ؟
نکته 1 : بعضی از مفسرین گفته اند که عالین از ملائک برتر بودند . با توجه به آیه ی 73 همین سوره می توان فهمید که این نظر بی اساس و باطل است . فَسَجَدَ الْمَلَآئِکَةُ کُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ ( ص 73 ) این یعنی همه ی ملائک بدون استثنا سجده کردند .
نکته 2 : از " ال " معرفه در العالین می توان فهمید که این افراد افراد شناخته شده ای هستند که قبلا به شیطان هم معرفی شده اند و شیطان هم آنها را می شناسد و اصلا این دستور سجده به خاطر آدم نبود بلکه بعد از معرفی اسامی آنها توسط آدم صورت گرفت و نیاز نبود خود این افراد ( عالین ) سجده کنند .
در آیه زیر بعد از اینکه ملائکه به سجده در برابر آدم مردّد هستند ( چون سجده در برابر غیر خداوند برای آنها چیز جدید و تعجب آور بود ) خداوند می فرماید: من در مورد آدم چیزهایی می دانم که شما از آن بی خبر هستید . زیرا در میان ذریه آدم افرادی وجود دارند که مقامشان در پیشگاه من خیلی بالاست اگر از اسامی این افراد چیزی می دانید عرضه کنید . . . أَنْبِئُونِی بِأَسْمَآءِ هَـٰٓؤُلَآءِ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِینَ ( بقره 33 ) . از هَـٰٓؤُلَآءِ می توان فهمید این اسماء به اشخاص خاصی تعلق دارند . سپس خداوند دستور می دهد ای آدم! آنها را از اسامی این افراد باخبر ساز. قَالَ یَآ آدَمُ أَنْبِئْهُمْ بِأَسْمَآئِهِمْ . . . ( بقره 33 ) از ضمیر شخصی " هُم " می توان فهمید این اسامی به اشخاصی تعلق دارد نه به اشیاء بی جان . و سجده بعد از معرفی این اشخاص صورت می گیرد .
بنابراین عالین غیر از ملائکه و شیطان هستند و دوما قبلا توسط خود آدم با شمردن اسامی آنها معرفی شده اند . سوما سجده فقط به خاطر این افراد است نه به خاطر آدم چون برای سجده برای آدم ملائکه مردد هستند و با شنیدن اسامی و معرفی مقام آنها به خود اجازه ی سجده می دهند
علاوه براین احادیث و روایاتی از معصوم به دست ما رسیده که مشخص می کند عالین چه کسانی هستند .
در حدیثی از رسول اکرم ( ص ) نقل شده که فرموده: عالین من و علی و فاطمه و حسن و حسین میباشیم
بعضی از مفسرین از کلمه عالین استفاده کرده اند که: معلوم می شود خدای تعالی مخلوقاتی عالی دارد که مقامشان بالاتر از آن است که برای آدم سجده کنند، بندگانی هستند مستغرق در توجه به سوی پروردگارشان، و هیچ چیزی را به جز او درک نمی کنند. در تایید این تفسیر روایتی نیز وارد شده است:
ابو سعید خدری گفت: حضور رسول خدا ( صلی الله علیه و آله وسلّم ) بودم شخصی معنای آیه اَسْتَکْبَرْتَ اَمْ کُنْتَ مِنَ الْعالِینَ را از آن حضرت پرسید و گفت: ای رسول خدا! بزرگواران و آنهائی که دارای مرتبه بلند و مقام شامخ هستند چه اشخاصی می باشند که از فرشتگان برتر و بالاترند؟ رسول خدا ( صلی الله علیه و آله وسلّم ) در جواب فرمود: من و علی و فاطمه و حسن و حسین هستیم که در سرادق عرش پروردگار مشغول تسبیح خدای تعالی بودیم و فرشتگان تسبیح می نمودند پروردگار را به وسیله تسبیح ما پیش از آن که آدم را بیافریند به دو هزار سال و وقتی آدم آفریده شد امر نشدند فرشتگان به سجده کردن آدم مگر برای خاطر ما. پروردگار در مقام توبیخ به شیطان فرمود: آیا تو از آن اشخاصی بودی که نام هایشان در سرادق عرش نوشته شده؟ ما راه خدا هستیم به واسطه ما مردم هدایت می شوند، هر کس ما را دوست بدارد خدا او را دوست داشته و داخل بهشت گرداند و هر آنکه ما را دشمن بدارد خداوند دشمن اوست و او را در دوزخ وارد کند و دوست نمی دارد ما را مگر آنهائی که حلال زاده و پاک و پاکیزه هستند.
*استرآبادی، علی ، تاویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، ص۴۹۷ – ۴۹۸، قم، مؤسسة النشر الاسلامی ، چاپ اول ، ۱۴۰۹ق.
*مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۲۶، ص۳۴۶ - ۳۴۷، بیروت، دار احیاء التراث العربی ، چاپ دوم، بیروت ، ۱۴۰۳ق .