ظهیرالدوله علی خان دولو

دانشنامه آزاد فارسی

ظَهیرالدّوله، علی خان دَوَلّو (تهران ۱۲۸۱ـ۱۳۴۲ق)
ظَهیرالدّوله، علی خان دَوَلّو
ظَهیرالدّوله، علی خان دَوَلّو
پرونده:30004600.jpg(ملقـب به: صفاعلی شـاه) از مشـاهیـر رجـال و عرفای عهد قاجار و فرزند محمدناصرخان ظهیرالدوله. او داماد ناصرالدین شاه قاجار بود و مدت ها منصب ایشیک آقاسی باشی و نیز حکومت ولایات مختلف را به عهده داشت. ظهیرالدوله از نظر طریقتی شخصیتی است با ابعاد پنهان. او در ۱۳۰۳ق در ۲۲سالگی دست ارادت به صفی علی شاه، از دراویش نعمت اللهیه، داد و لقب طریقتیِ صفا علی شاه را دریافت کرد. در زمان حیات صفی، به دستگیری و جلب و راهنمایی دوستداران تصوّف پرداخت و پس از فوت صفی، رسماً جانشین و خلیفۀ او شد. این خلافت به امر ناصرالدین شاه صورت گرفت و به اجازۀ هم او انجمن اخوت را در ۱۳۱۷ق با عضویت ۱۱۰نفر از روشنفکران و اصلاح طلبان تأسیس کرد، اما در واقعۀ به توپ بستن مجلس در ۱۳۲۶ق، این انجمن نیز به دلیل حمایت از آزادی طلبان به توپ بسته شد. ظهیرالدوله از نمایش نامه نویسان دورۀ مشروطه و از نخستین مؤسسان گاردن پارتی و کنسرت در ایران هم بود، ولی وجهۀ سیاسی و اخلاقی و درویشی اش شخصیت ادبی او را در عرصۀ نمایش تحت شعاع قرار داده است. از معدود نمایش نامه های به جا مانده از او کابوس استبداد یا گناهکاران است که درون مایۀ ضداستبدادی و آزادی خواهانه دارد، و دست کم دوبار، بار اول در نخستین سال های تأسیس انجمن اخوت و سپس در ۱۳۲۳ق در تئاتر تهران، بر روی صحنه اجرا شده است. انجمن اخوت برای روشنگری و آگاهی بخشیدن به مردم، نمایش هایی را هم در خانۀ اعضای انجمن اجرا می کرد. مدفن ظهیرالدوله در شمال تهران در گورستانی که به نام وی مشهور است در کنار بسیاری از رجال نامدار سیاسی و ادبی عصر قاجار و پهلوی واقع است. بخشی از خاطرات و اسناد ظهیرالدوله در تهران به کوشش ایرج افشار چاپ و منتشر شده است.

پیشنهاد کاربران

بپرس