ظاهریه

[ویکی فقه] ظاهریه از مذاهب اهل سنت است.
ظاهریه از مذاهب منحرف و ساخته و پرداخته داوود بن علی بن خلف اصفهانی ( ۲۰۰ یا ۲۰۲ ۲۷۰ ه. ق) است که امروزه منقرض شده است. بنیان گذار این فرقه ابتدا شافعی مذهب بود، سپس برای خود مذهبی خاص تراشید که مبتنی بود بر عمل به ظاهر کتاب خدا و سنت پیامبر صلّی اللّه علیه و آله، مگر آنکه دلیلی بر خلاف آن دو وجود داشته باشد.از ویژگیهای مذهب ظاهریه، نادیده گرفتن علتهای حکم و بها ندادن به قیاس ، استحسان ، تقلید و رأی و اجتهاد است و در موارد عدم وجود نصّی از کتاب و سنت به اجماع اصحاب یا همه علما تمسّک و بر اساس آن عمل می کرد. ظاهریه از مخالفان به شمار رفته و محکوم به احکام آن است.

[ویکی اهل البیت] در قرن دوم هجری / هشتم میلادی ، چند گرایش مختلف نسبت به معارف دینی و بشری وجود داشت که اغلب با یکدیگر اختلاف عمیقی داشتند . مثلا اصحاب رای گروهی بودند که نقش عقل و رای انسان را در تاویل و تحلیل متون دینی تا حد بالایی تجویز می کردند . گروه دیگر باطنیه بودند که براین عقیده پافشاری می کردند که ظواهر قرآن دارای معانی باطنی عمیقی است و ما می بایست گاهی از ظاهر عبور کنیم تا به لین معانی دست بیابیم . علاوه بر اینها اعتزال و مذهب معتزلی هم نحله دیگری بود که در تمتم مسائل دینی عقل را عاملی تعیین کننده تر از وحی می دانست . رزمگاه همه این نهضتها در عراق بود . در این میان نهضت دیگری در عراق بوجود آمد که گویی نوعی اعتراض و مخالفت را با تمام نهضت های معاصر خود شروع کرد . این نهضت به به مذهب ((ظاهریه)) مشهور شد . آنها تنها راه رسیدن به حقیقت و سعادت را تمسک به ظاهر کلام خدا و رسول می دانستند. بنیانگذار این مذهب ، فقیهی به نام داوود بن محمد علی می باشد .
خانواده داوود از دیار کاشان بودند . پدرش کاتب عبدالله بن خالد بود . داوود در سال 202/817 در کوفه چشم به جهان گشود . خانواده او کمی بعد به بغداد رفته و داوود در آن فضا به تحصیل علم پرداخت و سرانجام مذهب داوودیه یا یا مذهب ظاهریه را بنیان نهاد . او از محضر اساتید بزرگی چون ابو ثور شافعی و اسحاق بن راهویه بهره ها برد . داوود از فقه شافعی هم ( مانند فقه حنفی ) ناخشنود شد و لذا مکتب خود را تاسیس کرد . او قرآن و حدیث و اجماع پیامبر را پذیرفت ولی قیاس ، رای ، استحسان و تقلید را یکسره رد کرد . گفته اند او فردی فقیه ، دانشمند ، زاهد و ورزیده در فن جدل بود . نقل است که او قرآن را مخلوق می دانست نه ازلی ( این روایت مشکوک است ) او سرانجام در سال 270/884 در بغداد در گذشت . ابن ندیم حدود 150 اثر را به او منسوب می کند . کتابهای او حول موضوعات مختلفی دور میزند که عبارتند از ؛ اصول دین، خلافت ، اجمال و ابطال قیاس ، ابطال تقلید ، فروع دین ، عبادات و معاملات شرعی .
او بنابر نص قرآن ، نماز مسافر را شکسته اعلام کرد و شرط مسافت را نیز برداشت . مسافر حتی اگر از یک اردوگاه به اردوگاه دیگر به عنوان مسافر برود نمازش قصر میشود.
داوود بر خلاف علمای اهل تسنن روزه مسافر را بدون هیچ قید و شرطی صحیح نمی داند و معتقد است که روزه نگرفتن مسافر بدون قید و شرط ، در نص قرآن و حدیث آمده است .
ربا در اسلام حرام است اما حدیثی از پیامبر وجود دارد که شما می توانید معاوضه کنید طلا را با طلا ، نقره را با نقره ، گندم با گندم ، جو با جو ، خرما با خرما ، نمک با نمک را معاوضه کنید به شرط آنکه مقدار معاوضه با هم برابر باشد و فی المجلس صورت بگیرد . شما نباید مقدار بیشتری را با مقدار کمتری از موارد بالا با هم معاوضه کنید که مقدار اضافی ربا محسوب می شود اما او در این باره قیاس را نمی پذیرد و تسری حکم از موارد بالا به موارد دیگری را ( علیرغم نظر اهل سنت ) جایز نمی داند .
4- ظاهریه معتقد به وقوع (( اقرار)) تنها از طریق لفظ و نوشتن و اشاره می باشند .

ظاهِریّه
(یا: داودیه) از مذاهب فقهی اهل سنت، پیروان داود ظاهری، پدیدآمده در قرن ۳ق در بغداد. ظاهریه در روش فقهی خود از تأویل، رأی و قیاس اجتناب می کردند و فقط به ظاهر قرآن و سنت توجه داشتند. اینان اجماع صحابه را می پذیرفتند و استحسان و استصحاب و تقلید را قبول نداشتند. ابن حزم اندلسی از مروجان فقه ظاهری بود و کتابی با نام الفقه الظاهر در اصول این مذهب نوشت. مذهب ظاهریه، که در عراق، ایران، نواحی شمال افریقا و اندلس رواج داشت، دوامی نیافت و رفته رفته ازبین رفت.