[ویکی نور] ظاهرة التحریف فی التراث الإسلامی، نوشته جعفر سبحانی، کتابی است به زبان عربی با موضوع کلام و تاریخ اسلامی. نویسنده در کتاب حاضر به بیان برخی از تحریفاتی که در طول زمان به علل مختلف در تراث اسلامی راه یافته می پردازد.
کتاب دارای مقدمه نویسنده، محتوای مطالب و فهرست مطالب است. از جمله مهم ترین منابع این اثر بعد از قرآن کریم، وفیات الأعیان، لسان العرب، تاریخ طبری، تاریخ الکامل، مسند احمد، تفسیر طبری، تفسیر ابن کثیر، الصواعق المحرقة، صحیح مسلم، الفتوحات المکیة، تاریخ یعقوبی، نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار، خصائص علی بن أبی طالب، سنن ترمذی، الجمع بین الصحیحین و... است.
نویسنده ابتدا وقوع تحریف در تراث اسلامی را در قالب سیزده نمونه ذکر می کند و سپس عروض تحریف در دیوان های شاعران را نشان می دهد و پس از آن نمونه هایی از تحریفاتی را که از باب مخالفت با شیعه باب شده، ذکر می کند. مصنف پس از تعریف لغوی و اصطلاحی تحریف، شدیدترین نوع تحریف را تحریف در کتاب های تفسیر و تاریخ می داند؛ چراکه این کتاب ها نقطه اتکای دانشمندان برای دستیابی به اصول دین و فروع آن و سیره پیامبر اکرم(ص) هستند. نویسنده موارد متعددی از بدعت گذاری های یهودیان و تحریفات آنان را از زبان خداوند در آیات قرآن بیان می کند. او می نویسد: برخی از نویسندگان و محققین یا نسخه برداران و اصحاب نشر در مصر و سوریه و بیروت را می بینیم که عادتشان در مطالب مخالف امیالشان، بر تحریف میراث اسلامی قرار گرفته است و گاهی این موارد آن قدر زیاد است که نمی توان گفت این کار از روی سهو و اشتباه صورت گرفته است
مورد اولی که نویسنده ذکر می کند، تحریف حدیث یوم الدار در تفسیر طبری، تفسیر ابن کثیر و کتاب حیاة محمد است. محمد بن جریر طبری، لفظ وصایت و ولایت علی بن ابی طالب(ع) را که پیامبر در آن روز به آن تصریح کرد و سایرین با تصریح آورده اند، با کنایه ذکر کرده است؛ یعنی به جای لفظ «خلیفتی و وصیی» گفته «کذا و کذا». ابن کثیر نیز نظیر همین اشتباه را در تاریخ و تفسیرش انجام داده و عجیب تر از این دو نفر، کاری است که وزیر سابق معارف مصر، دکتر هیکل در کتاب «حیاة محمد» انجام داده. از نظر نویسنده، احتمال تبرئه طبری از تحریف در این مورد وجود دارد؛ زیرا ممکن است این امر کار نویسندگان و ناسخین کتاب او باشد، اما گرایش ابن کثیر به بنی امیه اطمینان می دهد که این کار به دست خود وی انجام شده، نه از جانب ناسخان کتابش. در مورد دکتر محمدحسین هیکل هم همچنین؛ زیرا این تغییرات در زمان حیات خود وی در کتابش انجام شده است. هرچند برخی توجیه کرده و معتقدند او به تغییرات واقعه در کتابش در چاپ های بعدی به دست علمای الازهر، اعتراض کرد، ولی چاره ای نیافت
نویسنده در مورد دوم از بیان موارد تحریف، عدم ذکر اسامی امامان(ع) در فتوحات مکیه ابن عربی را ذکر می کند. او پیش از بیان این تحریف، روایت مسلم از جابر بن سمره در صحیح مسلم را که در آن به اسامی ائمه(ع) تصریح شده است، می آورد. سپس عبارتی از شعرانی را از باب ششم همین کتاب از محی الدین عربی نقل می کند که در آن به اسامی تمامی امامان تصریح شده است. وی چنین نتیجه می گیرد که این تحریف به دست نویسنده و کاتب فتوحات مکیه انجام شده؛ زیرا در عبارتی که شعرانی از فتوحات نقل کرده، نام تمامی ائمه(ع) هست. وی همچنین تحریف دیگری را به کاتب فتوحات نسبت می دهد که تحریف در تحریف است. کاتب، حضرت مهدی(عج) را از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) ذکر کرده، درحالی که آن حضرت از نوادگان امام حسین(ع) هستند
یعقوبی در تاریخش در فصل سوره های مدنی ذکر کرده که آخرین چیزی که بر پیامبر(ص) نازل شد، آیه «الیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الإسلام دینا» (مائده: 3) بود و در ادامه نوشته: «هی الروایة الصحیحة الثابتة الصریحة و کان نزولها یوم النص علی أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب(ع) بغدیر خم»؛ اما در طبع دار صادر به جای کلمه «یوم النص» عبارت «یوم النفر» را گذاشته اند و به جای عبارت «بغدیر خم» کلمه «بعد ترحم» را
کتاب دارای مقدمه نویسنده، محتوای مطالب و فهرست مطالب است. از جمله مهم ترین منابع این اثر بعد از قرآن کریم، وفیات الأعیان، لسان العرب، تاریخ طبری، تاریخ الکامل، مسند احمد، تفسیر طبری، تفسیر ابن کثیر، الصواعق المحرقة، صحیح مسلم، الفتوحات المکیة، تاریخ یعقوبی، نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار، خصائص علی بن أبی طالب، سنن ترمذی، الجمع بین الصحیحین و... است.
نویسنده ابتدا وقوع تحریف در تراث اسلامی را در قالب سیزده نمونه ذکر می کند و سپس عروض تحریف در دیوان های شاعران را نشان می دهد و پس از آن نمونه هایی از تحریفاتی را که از باب مخالفت با شیعه باب شده، ذکر می کند. مصنف پس از تعریف لغوی و اصطلاحی تحریف، شدیدترین نوع تحریف را تحریف در کتاب های تفسیر و تاریخ می داند؛ چراکه این کتاب ها نقطه اتکای دانشمندان برای دستیابی به اصول دین و فروع آن و سیره پیامبر اکرم(ص) هستند. نویسنده موارد متعددی از بدعت گذاری های یهودیان و تحریفات آنان را از زبان خداوند در آیات قرآن بیان می کند. او می نویسد: برخی از نویسندگان و محققین یا نسخه برداران و اصحاب نشر در مصر و سوریه و بیروت را می بینیم که عادتشان در مطالب مخالف امیالشان، بر تحریف میراث اسلامی قرار گرفته است و گاهی این موارد آن قدر زیاد است که نمی توان گفت این کار از روی سهو و اشتباه صورت گرفته است
مورد اولی که نویسنده ذکر می کند، تحریف حدیث یوم الدار در تفسیر طبری، تفسیر ابن کثیر و کتاب حیاة محمد است. محمد بن جریر طبری، لفظ وصایت و ولایت علی بن ابی طالب(ع) را که پیامبر در آن روز به آن تصریح کرد و سایرین با تصریح آورده اند، با کنایه ذکر کرده است؛ یعنی به جای لفظ «خلیفتی و وصیی» گفته «کذا و کذا». ابن کثیر نیز نظیر همین اشتباه را در تاریخ و تفسیرش انجام داده و عجیب تر از این دو نفر، کاری است که وزیر سابق معارف مصر، دکتر هیکل در کتاب «حیاة محمد» انجام داده. از نظر نویسنده، احتمال تبرئه طبری از تحریف در این مورد وجود دارد؛ زیرا ممکن است این امر کار نویسندگان و ناسخین کتاب او باشد، اما گرایش ابن کثیر به بنی امیه اطمینان می دهد که این کار به دست خود وی انجام شده، نه از جانب ناسخان کتابش. در مورد دکتر محمدحسین هیکل هم همچنین؛ زیرا این تغییرات در زمان حیات خود وی در کتابش انجام شده است. هرچند برخی توجیه کرده و معتقدند او به تغییرات واقعه در کتابش در چاپ های بعدی به دست علمای الازهر، اعتراض کرد، ولی چاره ای نیافت
نویسنده در مورد دوم از بیان موارد تحریف، عدم ذکر اسامی امامان(ع) در فتوحات مکیه ابن عربی را ذکر می کند. او پیش از بیان این تحریف، روایت مسلم از جابر بن سمره در صحیح مسلم را که در آن به اسامی ائمه(ع) تصریح شده است، می آورد. سپس عبارتی از شعرانی را از باب ششم همین کتاب از محی الدین عربی نقل می کند که در آن به اسامی تمامی امامان تصریح شده است. وی چنین نتیجه می گیرد که این تحریف به دست نویسنده و کاتب فتوحات مکیه انجام شده؛ زیرا در عبارتی که شعرانی از فتوحات نقل کرده، نام تمامی ائمه(ع) هست. وی همچنین تحریف دیگری را به کاتب فتوحات نسبت می دهد که تحریف در تحریف است. کاتب، حضرت مهدی(عج) را از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) ذکر کرده، درحالی که آن حضرت از نوادگان امام حسین(ع) هستند
یعقوبی در تاریخش در فصل سوره های مدنی ذکر کرده که آخرین چیزی که بر پیامبر(ص) نازل شد، آیه «الیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الإسلام دینا» (مائده: 3) بود و در ادامه نوشته: «هی الروایة الصحیحة الثابتة الصریحة و کان نزولها یوم النص علی أمیرالمؤمنین علی بن أبی طالب(ع) بغدیر خم»؛ اما در طبع دار صادر به جای کلمه «یوم النص» عبارت «یوم النفر» را گذاشته اند و به جای عبارت «بغدیر خم» کلمه «بعد ترحم» را
wikinoor: ظاهرة_التحریف_فی_التراث_الإسلامی