طوطی نامه

از نویسنده ای ناشناس، داستانی عامیانه به زبان سانسکریت. این اثر به زبان سانسکریت «شوکه سپتتی» (= هفتاد داستان) است و در هند و آسیای مرکزی رواج بسیار دارد. مؤلف افسانه هایی را در این اثر گرد آورده که درون مایۀ بیشتر آن ها مکر و فاسق بازی زنان است. از طوطی نامه دو روایت به سانسکریت در دست است که در ۵۲ حکایت مشترک هستند. با استناد به نام کتاب دریافت می شود که این اثر دارای ۷۰ داستان بوده که در ۵۲ شب پیاپی (دو ماهِ ۲۷روزۀ هندی) نقل می شده است. طوطی نامه به دست عماد بن محمد ثغری با نام جواهرالاسمار به فارسی درآمده است (تهران، ۱۳۵۲ش). ضیای نخشبی در ۷۳۰ق گزینه ای از جواهرالاسمار را به اضافۀ حکایاتی دیگر که از سندبادنامه و بیست وپنج حکایت و تاله هندی گرفته بود، به نام طوطی نامه نوشت و در حقیقت جواهرالاسمار را ساده تر کرد (تهران، ۱۳۷۳ش). این اثر به نام چهل طوطی (۱۳۳۹ش) و بار دیگر در اواخر قرن ۱۲ق به قلم محمد قادری کوتاه شده است. تلخیص محمد قادری بارها به هندی، بنگالی، ترکی و به نظم فارسی نیز درآمده است. طوطی نامۀ ضیای نخشبی به برخی از زبان های اروپایی ترجمه شده است. چاپ نفیسی از آن، در آلمان منتشر شده است (۱۹۸۳).