طناب نخاعی

نخاع یا نخاع شوکی یا طناب نخاعی ( به انگلیسی: Spinal cord ) بخشی از دستگاه عصبی مرکزی که مرکز کنترل بیشتر فعالیت های انعکاسی بدن می باشد و شبیه طناب سفید رنگی به طول تقریباً ۴۵ سانتی متر است[ ۱] که از سوراخ پس سری ( Foramen magnum ) تا سطح نخستین یا دومین مهره کمری ( L2 ) درون کانال ستون مهره امتداد می یابد. [ ۲] سوراخ پس سری، سوراخی است بزرگ در استخوان پشت سری که مغز و نخاع در آن جا به یکدیگر متصل می شوند. [ ۳]
از برجستگی کمری به پایین نخاع شوکی باریک شده و ناحیه مخروط انتهایی که دربرگیرنده بخش های خارجی طناب نخاعی است ایجاد می گردد. [ ۲] مخروط انتهایی، پایین ترین ناحیه تنه نخاع است.
نخاع تمام فضای کانال نخاعی را پر نمی کند بلکه قسمتی از این فضا نیز توسط مننژ، مایع مغزی – نخاعی، یک لایه از بافت چربی که نخاع را دربرگرفته و رگ های خونی پر می شود. طول نخاع در مردان و زنان به ترتیب ۴۵ و ۴۳ سانتی متر است. حد بالایی نخاع لبه فوقانی مهره اطلس و حد پایینی آن در حدود مهره اول و دوم کمر است. در این نقطه نخاع باریک شده و مخروط انتهای را به وجود می آورد. مخروط انتهای به وسیله رشته انتهایی به مهره دوم دنبالچه ارتباط پیدا می کند.
تنه نخاع از پنج قسمت تشکیل می شود که عبارتند از:
• گردنی یا سرویکال ( Cervical )
• سینه ای یا توراسیک ( Thoracic )
• کمری یا لومبار ( Lumbar )
• خاجی یا ساکرال ( Sacral )
• دنبالچه ای یا کوکسیژیال ( Coccygeal )
تعداد اعصاب نخاعی ۳۱ جفت است که از طناب نخاع منشعب می گردند که عبارتند از:
• اعصاب گردنی هشت زوج
• اعصاب سینه ای دوازده زوج
• پنج زوج کمری
• پنج زوج خاجی
• یک زوج دنبالچه ای
ریشه های مربوط به اعصاب کمری و خاجی مسیری طولانی دارند و چون نحوه خروج آن ها از نخاع به شکل دم اسب است، این ناحیه دم اسب ( Cauda equina ) نامیده می شود[ ۴] .
به علت ارتباط نخاع با ۳۱ جفت عصب نخاعی، طناب نخاعی را به ۳۱ قطعه ( سگمنت ) تقسیم می کنند، اگرچه از بیرون به شکل قطعه یا سگمان نیست. یک قطعه نخاعی، استوانه ای از طناب نخاعی است که یک عصب نخاعی به آن اتصال می یابد. با توجه به اینکه طول نخاع به طور متوسط حدود ۲۵ سانتی متر کمتر از طول ستون فقرات است، بنابراین قطعات نخاعی از سطح گردنی به طرف انتهایی ترین قسمت نخاع در مقایسه با مهره های همنام، یکسان نبوده و به تدریج از هم دورتر می گردند. به عنوان مثال قطعه اول نخاعی ( C1 ) ، در سطح مهره اول گردنی قرار می گیرد، درحالیکه قطعه اول خاجی ( S1 ) در مجاورت مهره اول کمری است.