طلیطله

لغت نامه دهخدا

( طلیطلة ) طلیطلة. [ طُ ل َ طُ ل َ / طُ ل َ طَل َ ] ( اِخ ) شهری است ( دراندلس ) بر بر کوه ، و رود تاجه از گرد وی برآید. ( حدود العالم ). و از آن تا قرطبه هفت روز راه بوده است.این شهر را مسلمانان به سال نودویک از هجرت ( مطابق 719 م. ) متصرف شدند. ( لین پول ). و آن دارای 26هزار تن سکنه است. حمداﷲ مستوفی گوید: طلیطله خوش شهری است بر سر کوهی بلند و اکثر عماراتش از سنگ کرده اند، بنزدیک نهر تاجه است و آن رود در بزرگی بدجله نزدیک بود، از اقلیم پنجم است و در بعض کتب آن را از بلاد اندلس نهاده اند و در چندین مملکت علی حده گفته اند، مواقع و نواحی فراوان از توابع اوست ، و در صورالاقالیم گویددر آن ملک سمور بسیار است. ( نزهةالقلوب ) . ثغر دانی. مدینة الاملاک. مقابل ثغر اعلی ( سرقسطه و جهات آن ). صاحب مجمل التواریخ و القصص گوید : چنین روایتست که بمدینة الملوک ( کذا ) دو خانه بیافتند [ یکی ] بر بالا و یکی بزیر. در خانه بالائین در، بیست وچهار تاج نهاده بود که قیمت آن خدای دانست و نام خداوندش بر هر یکی نبشته و در دیگر خانه مایدت سلیمان بن داود علیهما السلام نهاده و خانه زیرین را بیست وچهار جایگاه قفل برنهاده بود و بودریق دراین وقت پادشاه بود بفرمود تا بازگشایند، بسیاری اسقفان و راهبان بیامدند و چیزها پذیرفتند و شفاعت کردند و گفتند هیچ پادشاه را این را قصد گشادن نکرد، قبول ننمود و باز فرمود گشادن. هیچ چیزی نیافتند مگر صورتهائی با عمامه ها و نیزه بر اسبان نگاشته و هیأت ایشان مانند عرب بود و همان سال عرب بقدرت خدای تعالی بدان زمین درآمدند و مسلمانی ظاهر گشت. یاقوت در معجم البلدان آرد: حمیدی آن را به ضم هر دو طا و فتح لام ضبط کرده ولی آنچه از مغربیان شنیده ام اکثر آن را به ضم طای نخست و فتح طای دوم تلفظ میکنند. شهر بزرگی است و دارای خصایص پسندیده ای که در اندلس یافت میشود، حدود آن پیوسته به نواحی وادی الحجاره است ولی طلیطله در جانب غربی مرز روم و میان شمال و خاور قرطبه است. این شهر پایتخت ملوک قرطبه بود. طلیطله بر ساحل نهر تاجه واقع است و بر روی این نهر پلی بنیان نهاده شده است که به وصف درنیاید. گروهی گفته اند طلیطله شهر دقیانوس پادشاه معاصر اهل کهف بوده است و متذکرشده اند که نزدیک آن موضعی است بنام «جنان الورد» که اجساد اصحاب کهف بی آنکه بپوسد همچنان تا امروز در آن باقی است ، و خدا داناتر است. و برخی سخنانی جز این درباره آن گفته اند چنانکه درباره رقیم یاد کرده اندو این شهر را از لحاظ قدر و منزلت از مهمترین بلدان آورده اند، و گویند یکی از خصوصیتهای آن اینست که مواد خواربار و حبوب در انبارهای آن هفتاد سال باقی میماند بی آنکه تغییر پذیرد، و زعفران آن در نهایت خوبی است. و میان طلیطله و قرطبه هفت روز راه است که سواره آن را بپیمایند. این شهر از آغاز فتح اندلس به دست عرب در تصرف مسلمانان بود تا آنکه در سال 477 هَ.ق. فرنگان آن را متصرف شدند. پادشاهی که این شهر راتسلیم فرنگان کرد یحیی بن یحیی بن ذی النون ملقب به القادر باﷲ بود و شهر مزبور هم اکنون نیز در تصرف فرنگان است. طلیطله را مدینه شاهان مینامیدند و چنانکه گفته اند 72 زبان در آن رایج بود و سلیمان بن داود و عیسی بن مریم و ذوالقرنین و خضر ( ع ) برحسب گمان مردم آن به طلیطله درآمده اند، و خدا داناتر است. ( معجم البلدان ). و صاحب الحلل السندسیه آرد: شهر طلیطله چه درگذشته و چه در دوران جدید از بزرگترین شهرهای اسپانیا بشمار میرفته و این شهر در وسط اسپانیا واقع شده است هرچند بجنوب آن کشور نزدیکتر است ، و اصل بنای آن بسیار کهن است. چنانکه گویند این شهر پایتخت کارپتنیان بوده است و نام آن درکتاب مورخ رومی «تیتلف » آمده و وی آن را «طلیطم » خوانده و متذکر شده است که طلیطم شهر کوچکی است لیکن دارای موقع طبیعی بسیار مناسبی است. رومیان بسال 192 ق.م. بر آن استیلا یافتند و در روزگار گت ها «اتانجلد» پادشاه آن طایفه در سال 567 م. شهر مزبور را پایتخت خویش قرار داد و از آن پس تا دوران تسلط عرب طلیطله پایتخت اسپانیا بود. و هنگامی که در دین مسیح اختلاف روی داد و میان گروهی از کاتولیکها که قائل به الوهیت عیسی بودند و دسته ای از اریوسیان که با این عقیده مخالفت داشتند کشمکش و جدال رخ داد، در طلیطله نیز این اختلافات بمنتهای شدت رسید و مجامع و انجمنهای گوناگونی برای رفع اختلاف در آن شهر برپا شد و هر دو گروه از لحاظ نیرو و قدرت با هم برابر بودند لیکن چون پادشاه گت موسوم به ریکارید در سال 557 م. مذهب اریوسی را انکار کرد از آن سبب کاتولیک های مزبور در اسپانیا قدرت کامل یافتند و عقیده خود را در سراسر آن کشور رواج دادند. دیری نگذشت که عرب اسپانیا را فتح کرد و بر طلیطله پایتخت آن استیلا یافت و غنائم بسیاری بچنگ آورد... لیکن تازیان برخلاف گتها طلیطله را پایتخت خویش قرار ندادند و هرچند آن شهر را نسبت بدیگر بلاد اسپانیا در مرکز آن کشور یافتند لیکن شهر مزبور نسبت بمقر فرمانروائی اعراب مرکزیت نداشت و آنها نمیتوانستند از افریقیه مسافتهای بسیاری دور شوند از اینرو مرکز امارت را نخست اشبیلیه و آنگاه قرطبه قرار دادند و شهر اخیر چندین قرن پایتخت اندلس بود. امابا همه این طلیطله در روزگار فرمانروائی عرب دارای اهمیت فراوانی بود و یکی از دژهای بزرگ اسپانیا بشمار میرفت و آن را «ثغر ادنی » مینامیدند و یکی از امرا از جانب خلیفه بسوی آن گسیل میشد و چه بسا که مدتها طلیطله از فرمانبری قرطبه سرپیچی میکرد و بنی امیه روزگار درازی لشکریان انبوهی بدان شهر میفرستادند و با همه این قادر بتصرف آن نمیشدند و غالباً خلفا بحیله و نیرنگ بر آن استیلا می یافتند... در اواخر فرمانروائی عرب که قرطبه دستخوش انقلاب و طغیان گردید و سررشته خلافت از هم گسیخت امرای بنی ذی النون بر طلیطله استیلا یافتند و در سال 1035 م. در آن شهر دولت مستقلی تشکیل دادند. باری شهر طلیطله در همه ادوار مرکزدانش و هنر بوده و در آن بهترین کارخانه های اسلحه سازی و کارگاههای حریربافی و پشم بافی وجود داشته است. همچنین صنعت استخراج معادن در آن شهر رواج یافته بودکه هم اکنون نیز باقی است و اشیاء نفیسی که از راه این صنعت ساخته میشود در سراسر اروپا بفروش میرسد و اکنون در آن شهر نُه کارخانه برای تهیه صنایع مزبوردایر است و مردم توانگر با دلبستگی فراوان مصنوعات یدی مزبور را از قبیل ساعت و کیف و جام و عصا و قلم و کارد و جز اینها میخرند و همه این صنایع از دوران فرمانروائی عرب برای مردم طلیطله بیادگار مانده است. طلیطله از سال 712 تا 1085 م. یعنی قریب 4 قرن در تصرف عرب بوده است و شهر مزبور در تمام مدت فرمانروائی آنان همچون مشعل فروزانی انوار دانش و هنر را بجهان میپراکنده است. بااینکه تمدن عربی بر طلیطله استیلا یافته بود گروهی از مسیحیان آن شهر همچنان آئین خویش را حفظ میکردند لیکن زبان عرب و فرهنگ آن قوم را نیز فرامیگرفتند و نماز خود را که در اصطلاح آنان موسوم به «طقوس کنیسیه » است به هر دو زبان عربی و زبان گت ها ادا میکردند و مردم اسپانیا این گروه را «موزاراب » مینامیدند که محرف از«نصف عرب » است و شگفت اینست که مردم طلیطله پس از خارج شدن آن شهر از تصرف عرب باز هم بزبان و تمدن عرب شیفتگی نشان میدادند و اسناد معاملات و کلیه قباله ها و مدارک خود را تا سال 1580 م. بزبان عربی مینوشتند، بعبارت دیگر آثار تمدن عرب تا سیصد سال پیش در آن شهر وجود داشته است و از بین رفتن آن هم درنتیجه فرمانهای مکرری بوده است که از طرف حکومت صادر میشده و کسانی را که بعربی سخن میگفته یا کتابت میکرده اند مورد بازخواست قرار میداده اند و اگر این سختگیری ها نمی بود چه بسا که زبان عرب تا امروز هم در آن شهر همچنان پایدار بود. «آنجل گونزالز پالانسیه » یکی از استادان ادبیات مادرید تحت عنوان «نصف عرب یا موزاراب طلیطله در قرن 12 و 13» مقدار بسیاری اسناد و چکها گردآوری کرده که تا آن روزگار در طلیطله نوشته میشده است ، اسناد عربی مزبور با ترجمه اسپانیولی آن بالغ بر سه مجلد و قریب هزار صفحه به قطع بزرگ است... مسیو ژوسه صاحب جغرافیای مصور اسپانیا و پرتغال مینویسد: رسوبات تمدن بشری که در طلیطله پایدار مانده است این شهر را بمنزله یک موزه حقیقی قرار داده است و به هیچ رو با موزه های عادی که صاحبان آنها آثار نادر را گرد می آورند تا مردم آنها را تماشا کنند، قابل مقایسه نیست بلکه این موزه حقیقی عصرهای تاریخی بشر راکه بالغ بر بیست قرن است نمودار میکند و مردم هر عصری آثاری از خود در آن بیادگار گذاشته اند، از اینرو کسی که به اسپانیا برود و طلیطله را نبیند مانند آنست که اسپانیا را نشناخته است ، چه طلیطله شهری اصیل وپایدار و بارز است و در آن از اشیاء معمولی که مایه افسردگی انسان میشود نمونه هائی نیست بلکه همه آثار آن از نمونه های اصیل و عالی است که نظر باستان شناس و اهل فن را بخود جلب میکند، این شهر بتنهائی شایستگی آن را دارد که جهانگردان بخاطر آن به اسپانیا سفرکنند. در مدخل شهر پلی بر نهر تاجه است که دارای یک دهانه میباشد و بر روی این پل برجی است که بر آن نوشته شده است : رود طغیان کرد و درنتیجه پل منهدم شد، ازینرو الفونس ملقب به حکیم در سال 1252 م. آن را مرمت کرد آنگاه بر یماط اسپانیائی مطران تینوریو در سال 1380 م. مجدداً بتکمیل آن پرداخت. این پل از روزگار فرمانروائی عرب و بلکه پیش از تسلط آنان نیز وجود داشته است. سالازار دو مندوزه نوشته عربی را که برسنگی درین پل منقور بوده بدینسان نقل کرده است : «اﷲاکبر و الصلاة و السلام علی جمیع من آمن باﷲ و رسوله محمد». و کنت دو موره نوشته دیگری را که در درون پل مدفون بوده چنین نقل کرده است : «بنی هذا الجسر بامر ملک طلیطلة العظیم محمد سوید المجاشعی بطلیطله حرسها اﷲ و انتهی سنة 204 للهجرة ». ( از الحلل السندسیةج 1 ص 363 و 364 و 365 و 366 و 421 ). جمعیت طلیطله 26000 تن است ، این شهر نزدیک مادرید است و طارق بن زیادبسال 714 هَ. ق. آن را فتح کرد، آنگاه الفونس پادشاه قشتاله شهر مزبور را در سال 1085 هَ. ق. از عرب بازگرفت. رجوع بفهرست ج 1 و ج 3 الحلل السندسیه شود.

فرهنگ فارسی

شهریست در اسپانیا در قشتاله جدید ( کاستیل نو ) مرکز ایالت در ساحل نهر تاجه که ۵۴٠٠٠ تن جمعیت دارد و آن پایتخت قدیم ویزیگتها و سپس تا سال ۱۵۶٠ م . پایتخت اسپانیا بود و دارای کلیسایی زیباست .

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] طلیطله/ تولدو، شهری در شصت کیلومتری جنوب غربی مادرید (پایتخت اسپانیا) است.
رومیان این شهر را طلیطم می خواندند و به نوشتۀ بکری، در زبان لاتینی به آن تولاظو می گفتند، به معنای «شادی ساکنان». نام این شهر در عربی سه تلفظ داشته است: طُلیطُله، طُلیطَله و طُلیطِله.
← موقعیت جغرافیایی
به روایتی، درقرن ششم پیش ازمیلاد، یهودیانی که از معادن طلای اسپانیا بهره برداری می کردند، شهرطلیطله را تأسیس کرده اند. ابن سعید مغربی نوشته طلیطله یکی از چهار شهری است که در زمان قیصر اکتیبان بنا شد و اکتیبان یا اکتافیوس کسی است که پس از پیروزی بر آنتونیو در واقعۀ اکتیوم، در سال ۳۱ پیش از میلاد به حکومت رسید. با این همه، شاید بتوان زمان بنای شهر را از این هم عقب تر برد، زیرا در منابع آمده است که رومیان در سال ۱۹۲ پیش از میلاد وارد طلیطله شده اند.
حکومتها
رومیان بیش از شش قرن در آن جا حکومت داشتند تا آن که این شهر در ۴۶۷ میلادی به تصرف گوت ها در آمد. آنان پس از تصرف تمام اسپانیا طلیطله را به پایتختی انتخاب کردند. از این خاندان شانزده تن حکومت کردند که آخرین آنان لزریق بود که از مسلمانان شکست خورد.
فتح اندلس
...
wikifeqh: طلیطله

پیشنهاد کاربران

تولِدو ( اسپانیایی: Toledo، عربی: طُلَیطِلَه ) مرکز استان تولدوی اسپانیا است. جمعیت آن ۷۷٫۶۰۱ نفر و مساحتش ۲۳۲ کیلومتر مربع است.

مراجع [ویرایش]
مشارکت کنندگان ویکی پدیا، «تولدو»، ویکی پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد ( بازیابی در ۱۳ فوریه ۲۰۰۸ ) .
... [مشاهده متن کامل]

نگارخانه [ویرایش]










پانویس [ویرایش]
این یک نوشتار خُرد پیرامون اسپانیا است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
در ویکی انبار پرونده هایی دربارهٔ تولدو موجود است.
رده های صفحه: پایتخت های ملی پیشینجوامع تاریخی یهودیتشهرهای اسپانیاشهرهای کرانه تاگوسکاستیا - لامانچامیراث جهانی یونسکو در اسپانیا
قس عربی
طلیطلة ( بالإسبانیة: Toledo، تولیدو ) ، مدینة إسبانیة تقع على بعد 75 کیلومتراً جنوب العاصمة الإسبانیة مدرید. مدینة طلیطلة هی عاصمة مقاطعة طلیطلة ومنطقة کاستیا لا منتشا فی وسط إسبانیا. یبلغ عدد سکانها حوالی 83. 108 نسمة. المدینة تقع على مرتفع منیع تحیط به أودیة عمیقة وأجراف عمیقة، تتدفق فیها میاه نهر تاجه. ویحیط وادی تاجة بطلیطلة من ثلاث جهات مساهما بذلک فی حصانتها ومنعتها.
محتویات [اعرض]
[عدل]موقع تراث عالمی
أعلنت طلیطلة موقع تراث عالمی من قبل الیونسکو فی 1986 للتراث الثقافی الضخم بوصفها واحدة من العواصم السابقة للامبراطوریة الإسبانیة ومکان لتعایش الثقافات الإسلامیة والمسیحیة والیهودیة.
ولد أو عاش کثیر من الناس الشهیرة والفنانین فی هذه المدینة، کدی لافیغا، الفونسو العاشر وایلغریکو، وکان المکان من الأحداث التاریخیة الهامة مثل مجالس طلیطلة.
نظرة لطلیطلة عام 1608 للرسام إل غریکو
[عدل]الاسم
طلیطلة مدینة قدیمة للغایة، ویغلب أنها بنیت فی زمن الإغریق. ازدهرت فی عهد الرومان، فحصنوها بالأسوار، وأقاموا فیها المسرح والجسر العظیم. وبلغت طلیطلة ذروتها فی عصر الخلافة الإسلامیة عندما کانت جمیلة، مزیج من الفن والعلم.
وکانت تعرف فی القرون الوسطى باسم "مدینة التسامح" حیث کان یتعایش فیها المسلمون والیهود والمسیحیون. ویرجع اسم المدینة إلى العهد الرومانی، حیث کان یطلق علیها اسم "تولیدو" وتعنی بالرومانیة "المدینة المحصنة"[1].
اشتهرت أیام الحکم الإسلامی لإسبانیا. حیث کانت مدینة أندلسیة عریقة فی القدم. اسم طلیطلة تعریب للاسم اللاتینی "تولیدوث" ( Tholedoth ) وکان العرب یسمون طلیطلة مدینة الأملاک لأنها کانت عاصمة مملکة القوط.
[عدل]التاریخ
[عدل]عاصمة مملکة القوط
طلیطلیة مدینة قدیمة للغایة، ویغلب أنها بنیت زمن الإغریق. ازدهرت طلیطلة فی عهد الرومان، فحصنوها بالأسوار، وأقاموا فیها المسرح والجسر العظیم. وفی عام 534 أصبحت تولیدو عاصمة مملکة القوط الغربیین الموحدة فی إسبانیا ( حتى 711 ) [2].
[عدل]الحکم الإسلامی
فتحت على ید المسلمین بقیادة طارق بن زیاد عام ( 712م ) بعد انتصارهم بمعرکة وادی لکة على القوط، ظلت طلیطلة بعد ذلک تتمتع بتفوقها السیاسی على سائر مدن الأندلس. وفى عهد محمد بن عبد الرحمن الأوسط عام ( 233هـ ) خرجت علیه طلیطلة فبرز إلیها بنفسه وهزمهم، وانتظمت فی عهد خلافة عبد الرحمن الناصر، وازدهر فیها فن العمارة.
عندما سقطت الأندلس فی ید المسلمین لم یعمدوا إلى القضاء على المسیحیة فوراً. ومن المعتقد أن المسجد الرئیسی لمدینة طلیطلة قد تحول إلى بناء کاتدرائیة طلیطلة بعد سقوط طلیطلة فی ید الإسبان مره أخرى. بعض المحققین أن نشیر إلى أن قاعة الصلاة من المسجد یتطابق فی الشکل مع الکاتدرائیة الحالیة.
کان من أبرز ما قدّمه موسى بن نصیر إلى الخلیفة الولید من الغنائم التذکاریة النفیسة مائدة تفوق قیمتها کل تقدیر، کان طارق بن زیاد قد غنمها من کاتدرائیة طلیطلة، وکان القوط قد تفننوا فی صنعها فنسبها العرب إلى سلیمان بن داود، وإنما أطلق علیها هذا الاسم کنایة عن قدمها وعظم شأنها.
واختلفت الروایات کذلک فی وصف هذه المائدة وبیان هیئتها وسبب وجودها، فذکرت إحدى الروایات أن الأغنیاء والموسرین من القوط دأبوا أن یوصلوا للکنائس بقدر معلوم من ثرواتهم عند الوفاة وکلما تجمع المال الوفیر بین المشرفین على تلک الکنائس أمروا بصناعة موائد وکراسی من الذهب والفضة تضع القساوسة علیها الأناجیل فی أیام الاحتفالات من أجل المباهاة والتفاخر، ونالت کنیسة طلیطلة قدراً کبیراً من مال الوصایا، وخاصة أنها کانت مقرّ البیت المالک، ولذا تأنق الملوک فی عمل مائدة لهذه الکنیسة فاقت کل الموائد فی سائر إسبانیا؛ إذ حرص کل ملک على أن یزید فی مائدة کنیسة طلیطلة إعلاء لذکره وتباهیااً بعاصمة ملکه حتى صار لها مرکز الصدارة فی جمیع البلاد وتحدث الجمیع بجمالها وعلو قیمتها، فکانت مصنوعة من الذهب الخالص مرصعة بفاخر الدر والیاقوت والزبرجد.
ومهما یکن من أمر تلک الروایات فمما لا شک فیه أنها أجمعت على شیء واحد هو عظمة هذا الکنز الثمین الذی فاقت أخباره ما عداه فی کنوز وجدت فی سائر مدن الأندلس، ویرجح أن هذه المائدة کانت مذبح الکنیسة الجامعة فی طلیطلة، وأنها کانت على درجة خیالیة من الجمال حتى تلیق بعاصمة القوط، ولتکون رمزا على ثراء دولتهم وغناها الوافر[3].
عبر مؤرخو العرب عن عظمة موقع طلیطلة، من ذلک ما ذکره الحمیری فی کتابه الروض المعطار فی عجائب الأقطار إذ یقول: «وهی على ضفة النهر الکبیر، وقل ما یرى مثلها إتقانا وشماخة بنیان، وهی عالیة الذرى، حسنة البقعة»، ثم یقول فی موضع آخر: «ولها من جمیع جهاتها أقالیم رفیعة، وقلاع منیعة، وعلى بعد منها فی جهة الشمال الجبل العظیم المعروف بالشارات».
أتخذ المسلمون من أشبیلیة عاصمة لدولتهم الولیدة، ثم لم یلبث أن استبدلوا بها مدینة قرطبة التی ظلت عاصمة للدولة الإسلامیة فی الأندلس قرونا عدیدة، ولم یتخذوا طلیطلة أبدا عاصمة لدولتهم، على الرغم مما تتمتع به المدینة من مزایا إستراتیجیة.
إغتنم الولاة, ومن بینهم بنو قاس] خسائر الحکم بن هشام ( 771 - 822 . . .

بپرس