طُغرائی، حسین بن علی (اصفهان ۴۵۳ـ۵۱۴ق)
شاعر، عالم و رجل سیاسی عرب زبان ایرانی، وزیر امیرمسعود سلجوقی در موصل. به سبب اشتغال در منصب طغرانویسی به طغرائی شهرت یافت. معین الملک، او را به خواجه نظام الملک معرفی کرد و طغرائی از مقربان خواجه شد و در قصایدی آنان را مدح گفت. در عهد ملک شاه و محمّد، سلاطین سلجوقی، به مناصب مهم، از جمله منجّمی دربار، رسید و صاحب دیوان طغری و انشا شد ( ۵۰۵ ق). پس از مرگ سلطان محمد به وزارت پسرش، مسعود، رسید (۵۱۳ ق). سپس، در نبرد میان سلطان محمود و سلطان مسعود سلجوقی در همدان شرکت کرد (۵۱۴ ق) و اسیر شد و به فرمان سلطان محمود، به جرم الحاد، به قتل رسید. شاهکار طغرائی، قصیدۀ لامیّة العَجَم، که تعریض به تباهی اوضاع زمانه دارد، تحسین ها برانگیخته و صَفَدی آن را واژه به واژه شرح و تفسیر کرده است. این قصیده در قرن ۱۷ م به چند زبان اروپایی ترجمه شد. نثر طغرائی استادانه است. تألیفاتی هم در فن کیمیاگری دارد که از مهم ترین آن ها است: مفاتیح الرحمه؛ مصابیح الحکمه؛ تراکیب الانوار؛ ذات الفوائد؛ حقایق الاستشهادات. دیوان اشعار طغرائی چاپ شده است (استانبول، ۱۳۰۰ ق).
شاعر، عالم و رجل سیاسی عرب زبان ایرانی، وزیر امیرمسعود سلجوقی در موصل. به سبب اشتغال در منصب طغرانویسی به طغرائی شهرت یافت. معین الملک، او را به خواجه نظام الملک معرفی کرد و طغرائی از مقربان خواجه شد و در قصایدی آنان را مدح گفت. در عهد ملک شاه و محمّد، سلاطین سلجوقی، به مناصب مهم، از جمله منجّمی دربار، رسید و صاحب دیوان طغری و انشا شد ( ۵۰۵ ق). پس از مرگ سلطان محمد به وزارت پسرش، مسعود، رسید (۵۱۳ ق). سپس، در نبرد میان سلطان محمود و سلطان مسعود سلجوقی در همدان شرکت کرد (۵۱۴ ق) و اسیر شد و به فرمان سلطان محمود، به جرم الحاد، به قتل رسید. شاهکار طغرائی، قصیدۀ لامیّة العَجَم، که تعریض به تباهی اوضاع زمانه دارد، تحسین ها برانگیخته و صَفَدی آن را واژه به واژه شرح و تفسیر کرده است. این قصیده در قرن ۱۷ م به چند زبان اروپایی ترجمه شد. نثر طغرائی استادانه است. تألیفاتی هم در فن کیمیاگری دارد که از مهم ترین آن ها است: مفاتیح الرحمه؛ مصابیح الحکمه؛ تراکیب الانوار؛ ذات الفوائد؛ حقایق الاستشهادات. دیوان اشعار طغرائی چاپ شده است (استانبول، ۱۳۰۰ ق).