طریق قاعده لطف

[ویکی فقه] کشف رأی معصوم (علیه السلام) به واسطه اتفاق آرای فقهای یک عصر، به ضمیمه قاعده لطف را طریق قاعده لطف گویند.
طریق لطف، یکی از طرق کاشفیت اجماع بوده و به این معنا که هرگاه علمای عصری بر حکمی اتفاق نظر داشته باشند هر چند امام (علیه السلام) در میان آنان نباشد لازم است این اتفاق حجت باشد، چون براساس قاعده لطف، قول امام (علیه السلام) با چنین اجماعی ملازم است، زیرا اگر اجماع کنندگان راه خطا رفته باشند، از نظر عقلی بر امام (علیه السلام) (که حافظ احکام الهی به شمار می آید) واجب است به هر شکلی که شده اگر چه با اختلاف انداختن در میان علما آنان را به خطای خود متوجه نموده و اجماع را از میان ببرد و در نتیجه، مردم را از گمراهی نجات دهد.
ویژگی های طریق قاعده لطف
ویژگی های این شیوه عبارت است از:۱. به زمان معصوم (علیه السلام) اختصاص ندارد و در هر عصری قابل تحقق و استدلال است؛۲. مخالفت اقلیت شناخته شده یا ناشناخته، به حال این اجماع مضر نیست، به شرط این که:أ) یقین داشته باشد که امام (علیه السلام) در میان این اقلیت وجود ندارد؛ب) دلیل قاطعی بر صحت فتوای این گروه اقلیت وجود نداشته باشد، وگرنه مخالفت آنان، به اجماع ضرر خواهد زد.۳. در این روش، وجود عالمان ناشناخته شرط نیست، بلکه اگر تمام علمای عصر هم شناخته شده باشند، این قاعده جاری می باشد؛۴. اگر آیه، خبر متواتر یا خبر واحدی همراه با قرائن قطعی مخالف این اجماع باشد، این اجماع اثری نداشته و از رأی معصوم (علیه السلام) کشف نمی کند.
علمای بیان کننده طریق قاعده لطف
این طریق را مرحوم «شیخ طوسی» ابتدا در علم کلام و سپس در علم اصول فقه در کتاب «عدة الاصول» مطرح نموده و سپس برخی هم چون مرحوم «فخرالدین» فرزند «علامه» و «محقق ثانی» و «شهید اول» از این روش پیروی نموده اند.
عناوین مرتبط
...