طُخار
(یا: تُخار) قوم باستانی، ظاهراً از اقوام سکایی، ساکن در دو طرف قسمت علیای رودخانۀ جیحون، بین کوهستان هندوکوش و بلخ. سرزمین این قوم طخارستان، و زبان شان طخاری، از زبان های هند و اروپایی و نزدیک به زبان های سلتی و ایتالی، است. طخارها تا قرن ۲پ م سرزمین طخارستان را در اختیار داشتند. این سرزمین بعدها به قلمرو دولت ساسانی پیوست. پس از یزدگرد دوم، هپتالیان بر طخارستان چیره شدند. ساسانیان در قرن ۶م به کمک ترکان بیابانگرد، هپتالیان را برانداختند. سمبات بگراتونی، مرزبان وَرکان/گرگان/هیرکانیا در ۶۱۷ـ۶۱۸م طخارستان را اشغال کرد و پادشاه آن جا را کشت. پیروز، فرزند یزدگرد، که به چینی ها پناه برده بود، در ۴۱ ق/۶۶۱م از طرف آنان به حکومت یکی از نواحی طخارستان منصوب شد. اعقاب یزدگرد تا اوایل قرن ۲ق، همچنان درصدد احیای سلطنت ساسانیان بودند. یکی از خاقان های موروثی طخارستان در خدمت امام علی (ع) مسلمان شد و بر حکومت باقی ماند. نیزک ترخان، حاکم بادغیس، ظاهراً در اعتراض به حکام نومسلمان در ۹۰ق طخارستان را تصرف کرد. قتیبة بن مسلم باهلی این شورش را درهم شکست و حکومت را به خاقان های موروثی طخارستان سپرد. تالقان، مرکز طخارستان بود و بامیان و غور از توابع آن بودند. سلسلۀ حکام نومسلمان طخارستان به آل داود و آل شنسب و همچنین به غوریان مشهور است. دوران امارت شاهان طخار با فراز و نشیب هایی تا ۶۱۲ق ادامه یافت. جلال الدین علی بن سام آخرین سلطان از سلسلۀ غوریان در این سال به دستور سلطان محمد خوارزمشاه اعدام شد. شجاع الدین علی، پادشاه غوری طخارستان، نیز به همان سرنوشت دچار شد. قوم باستانی طخار امروز مفقود است، اما یادگارهایی نظیر کشفیات تورفان و مجسمه های بودا در بامیان از آن ها باقی مانده است. این مجسمه ها به دست دولت طالبان افغانستان نابود شد.
(یا: تُخار) قوم باستانی، ظاهراً از اقوام سکایی، ساکن در دو طرف قسمت علیای رودخانۀ جیحون، بین کوهستان هندوکوش و بلخ. سرزمین این قوم طخارستان، و زبان شان طخاری، از زبان های هند و اروپایی و نزدیک به زبان های سلتی و ایتالی، است. طخارها تا قرن ۲پ م سرزمین طخارستان را در اختیار داشتند. این سرزمین بعدها به قلمرو دولت ساسانی پیوست. پس از یزدگرد دوم، هپتالیان بر طخارستان چیره شدند. ساسانیان در قرن ۶م به کمک ترکان بیابانگرد، هپتالیان را برانداختند. سمبات بگراتونی، مرزبان وَرکان/گرگان/هیرکانیا در ۶۱۷ـ۶۱۸م طخارستان را اشغال کرد و پادشاه آن جا را کشت. پیروز، فرزند یزدگرد، که به چینی ها پناه برده بود، در ۴۱ ق/۶۶۱م از طرف آنان به حکومت یکی از نواحی طخارستان منصوب شد. اعقاب یزدگرد تا اوایل قرن ۲ق، همچنان درصدد احیای سلطنت ساسانیان بودند. یکی از خاقان های موروثی طخارستان در خدمت امام علی (ع) مسلمان شد و بر حکومت باقی ماند. نیزک ترخان، حاکم بادغیس، ظاهراً در اعتراض به حکام نومسلمان در ۹۰ق طخارستان را تصرف کرد. قتیبة بن مسلم باهلی این شورش را درهم شکست و حکومت را به خاقان های موروثی طخارستان سپرد. تالقان، مرکز طخارستان بود و بامیان و غور از توابع آن بودند. سلسلۀ حکام نومسلمان طخارستان به آل داود و آل شنسب و همچنین به غوریان مشهور است. دوران امارت شاهان طخار با فراز و نشیب هایی تا ۶۱۲ق ادامه یافت. جلال الدین علی بن سام آخرین سلطان از سلسلۀ غوریان در این سال به دستور سلطان محمد خوارزمشاه اعدام شد. شجاع الدین علی، پادشاه غوری طخارستان، نیز به همان سرنوشت دچار شد. قوم باستانی طخار امروز مفقود است، اما یادگارهایی نظیر کشفیات تورفان و مجسمه های بودا در بامیان از آن ها باقی مانده است. این مجسمه ها به دست دولت طالبان افغانستان نابود شد.
wikijoo: طخار