طبقه بیست و دوم فلاسفه اسلامی

[ویکی فقه] طبقه بندی فلاسفه اسلامی از نظر سیر زمانی بر حسب استاد و شاگردی می باشد. یعنی آنان که در یک طبقه قرار می گیرند، یا واقعا از اساتید طبقه بعدی و شاگردان طبقه قبل هستند و یا هم زمان آن ها می باشند. منظور از فلاسفه اسلامی آن هایی هستند که در جو اسلامی و محیط اسلامی فعالیت داشته اند و احیانا مسلمان هم نبوده اند. این طبقه شاگردان شیخ بهایی و میرداماد و میرفندرسکی می باشند.
رفیع الدین محمد بن حیدر حسینی طباطبایی نائینی مشهور به میرزا رفیعا. شاگرد شیخ بهایی و میرفندرسکی بوده. از سادات طباطبایی نائین و زواره و اردستان است. مرحوم میرزای جلوه، فیلسوف معروف عهد قاجار و متوفّی در ۱۳۱۴ از اولاد و احفاد اوست. رساله ای در «اقسام تشکیک» دارد که مورد توجه متاخران است. شرح اشارات خواجه و شرح حکمة العین شریف جرجانی را حاشیه کرده است و رساله ای در حل شبهه «استلزام» که در کتب فلسفه مطرح است نوشته است. رساله ای به نام ثمره شجره الهیه در اصول عقاید با پاره ای از مقدمات فلسفی اخیراً از او وسیله آقای عبداللّه نورانی از فضلای معاصر چاپ و منتشر شده است. میرزا رفیعا در سال ۹۹۹ متولد و در سال ۱۰۸۳ در سن ۸۵ سالگی درگذشته است.
ملاصدرا
محمد بن ابراهیم قوامی شیرازی معروف به صدرا و صدرالمتالهین، حکیم الهی و فیلسوف ربانی بی نظیر که حکمت الهی را وارد مرحله جدیدی کرد. صدرا در آن چه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی یا حکمت الهی خوانده می شود- و تنها همین بخش است که به حقیقت فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده می شود، زیرا سایر بخش ها اعم از ریاضی و طبیعی در قلمرو علوم است- تمام فلاسفه پیشین را تحت الشعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد.فلسفه صدرا از یک نظر به منزله چهار راهی است که چهار جریان یعنی حکمت مشائی ارسطویی و سینایی، و حکمت اشراقی سهروردی، و عرفان نظری محیی الدینی، و معانی و مفاهیم کلامی با یکدیگر تلاقی کرده و مانند چهار نهر سر به هم برآورده، رودخانه ای خروشان به وجود آورده اند. از نظر دیگر به منزله صورتی است که بر چهار عنصر مختلف پس از یک سلسله فعل و انفعال ها افاضه شود و به آن ها ماهیت و واقعیت نوین بخشد که با ماهیت هر یک از مواد آن صورت متغایر است.فلسفه صدرا یک نوع جهش است که پس از یک سلسله حرکت های مداوم و تدریجی در معارف عقلی اسلامی رخ داده است. فلسفه صدرا از نوع «سهل ممتنع» است؛ به ظاهر بسیار ساده است، عبارتش ادیبانه و منشیانه است اما یک فرد بسیار مستعد سال ها باید کار کند تا به مرحله اول برسد یعنی بفهمد که آن را نمی فهمد تا بار دیگر با دید دیگری وارد شود.بسی افراد سال ها عهده دار تدریس فلسفه صدرا بوده اند در حالی که به عمق آن نفوذ نکرده اند. از این رو توصیف و تحلیل کار صدرا کار هر فلسفه خوانده ای نیست. صدرا شاگرد شیخ بهایی و میرداماد بوده است. در شرحی که بر اصول کافی نوشته، از شیخ بهایی به عنوان استاد علوم نقلی و از میرداماد به عنوان استاد علوم عقلی یاد می کند. کتاب های صدرا معروف تر از آن است که در این جا ما بخواهیم معرفی کنیم. وی در سال ۱۰۵۰ ضمن هفتمین سفر حج که پیاده می رفت، در بصره درگذشت.
ملا شمسا
شمس الدین گیلانی معروف به ملا شمسا. از شاگردان میرداماد است. میان او و هم شاگردی اش ملاصدرا مراسله ای صورت گرفته است. ملا شمسا درباره چند مشکل در فلسفه از قبیل موضوع در حرکت کمّیّه و وجود ذهنی سؤال کرده و صدرا پاسخ گفته است. پاسخ صدرا به صورت رساله ای کوچک درآمده و در حاشیه مبدا و معاد وی با چاپ سنگی چاپ شده است.
خلیفة السلطان
...