طبری املی محمد بن جریر

[ویکی نور] طبری آملی محمد بن جریر. ابوجعفر، محمّد بن جریر بن رستم طبری آملی مازندرانی از چهره های برجسته فقهای شیعه در قرن پنجم هجری و از معاصرین شیخ طوسی و نجاشی در آمل به دنیا آمد و نزد بسیاری از اساتید شیخ طوسی روایت شنید.
بی تردید وی غیر از محمّد بن جریر طبری صاحب تفسیر و تاریخ مشهور است. همچنین گفته می شود غیر از محمّد بن جریر طبری عالم شیعه و صاحب کتاب «المسترشد» است که شیخ طوسی به وی لقب کبیر داده است؛ زیرا: اولاً راوی کتاب المسترشد، ابومحمّد حسن بن حمزه، (م358) است، در حالی که صاحب کتاب «دلائل الإمامة» معاصر شیخ طوسی (م460) است و مشایخ وی همان مشایخ شیخ طوسی است. ثانیاً صاحب کتاب «دلائل الإمامة» این کتاب را بعد از سال 411 هجری نگاشته است؛ زیرا در این کتاب می گوید: «من این روایت را در کتابی به خط شیخ ابوعبدالله حسین بن غضائری رحمه الله دیدم» و غضائری، متوفای 411 هجری است. همچنین می توان حدس زد که وفات صاحب کتاب دلائل الإمامة بعد از این تاریخ بوده است. ثالثاً صاحب دلائل الإمامة با یک واسطه از شیخ صدوق روایت نقل می کند و شیخ صدوق هم با یک واسطه کتاب المسترشد را نقل می کند پس فاصله میان صاحب دلائل و صاحب المسترشد سه واسطه است. رابعاً صاحب دلائل، معاصر نجاشی است. در حالی که نجاشی کتاب المسترشد را با دو واسطه روایت می کند.
با اینهمه سید توبلی در مدینة المعاجز و علامه مجلسی در بحار الأنوار و علامه سید هاشم بحرانی در مقدمه مدینة المعاجز این دو را یک نفر دانسته اند.
آقا بزرگ تهرانی می فرماید: «ابوجعفر، محمد بن جریر بن رستم طبری آملی مازندرانی، معاصر شیخ طوسی است. نامی از وی در کتب رجالی نیامده؛ اما او غیر از محمد بن جریر طبری کبیر از دیگر علمای شیعه و صاحب کتاب «المسترشد» است و متاخر از او می باشد».
بنا به آنچه گفته شدمولف دلائل الامامه طبری مشهور نیست اما این هم روشن نیست که او چه کسی است و به نظر می رسد کتاب به چنین شخصی نسبت داده شده است.
راویان مؤلف این کتاب عبارتند از: محمد بن هارون تلعکبری، قاضی ابواسحاق، ابراهیم بن احمد بن محمد طبری، ابوالمفضل شیبانی، حسن بن احمد علوی، حسین بن ابراهیم، معروف به ابن خیاط قمی، ابوعبدالله، حسین بن غضائری، ابومحمد حسن بن احمد محمدی.