[ویکی نور] طب الرضا، طب و بهداشت از امام علی بن موسی الرضا علیه السلام شرح و ترجمه فارسى رساله ذهبیه امام رضا(ع)، به قلم نصیرالدین امیر صادقى است.
کتاب با پیش گفتار و مقدمه مترجم بر کتاب آغاز شده است. پس از آن متن عربى رساله و در آخر ترجمه اثر آمده است. متن رساله از تبویب و فصل بندى خاصى برخوردار نیست و عناوین ترجمه نیز از سوى مترجم است.
مقدمه اى که مترجم بر کتاب نوشته است، حاوى نکات بسیار مهمى است که استفاده بهینه خواننده از مطالب کتاب، مبتنى بر مطالعه دقیق آن است و لذا در اینجا به بخش هاى از آن اشاره مى شود. مترجم در پیش گفتار به شرح معناى امام و امامت پرداخته و متذکر مى شود که «امامان براى آن نیستند که تب و سرماخوردگى ما را علاج کنند». وى پس از مختصرى توضیح این مطلب چنین نتیجه گیرى مى کند: «بنابراین هر گونه دستورى که از امامان معصوم غیر از آنچه گفته شد، رسیده است، همه خارج از برنامه و کنار شأن و وظیفه ى امامت است. اگر درست رسیده باشد، اگر جعل و کذب و بسته ى به آنان نباشد، مطالبى است که ضرورت اقتضا کرده، گاهى از عوامل قهر و زور مجبور شده اند و گاهى به حال حرمان زدگان، دل سوزانده اند...، از طبیب شناختن درد و درمان، از امام رهبرى به هدف اسلام و قرآن مى طلبیم. ما زاد بر آن هر چه نقل شده، زاید بر وظیفه و مقتضاى فضل و کرامت است و ما را بر قبول و تبعیت از آن دستورها تکلیف نفرموده اند».
اگرچه مطالب کتاب با طب قدیم اختلاف دارد؛ اما به تعبیر مترجم در بادى نظر، با طب قدیم سازگارتر به نظر مى رسد؛ لذا به جهت این که براى خوانندگان بیشتر قابل استفاده باشد، به ترجمه ساده اکتفا نشده و ضمن شرح آن اصول، این کتاب را با مبانى علم جدید، البته آن مبانى که عقل و آزمایش به درستى آن اطمینان یافته باشد، تطبیق کرده است.
وى سپس به این که «رساله ذهبیه یا مذهبه» به اسناد مختلفى در کتاب هاى روایات و اخبار نقل شده، اشاره کرده و خبر «موسى بن على بن جابر سلامى» را در این خصوص نقل مى کند. دلیل نامگذارى رساله نیز این بوده است که چون توجه مأمون و دانشمندان عصر او را به خود جلب نمود، مأمون دستور داد آن را با آب طلا بنویسند و به همین مناسبت به رساله ذهبیه یا مذهبه شناخته شد.
امیر صادقى، در ادامه مقدمه به این نکته مهم اشاره مى کند که «اهل هر بلادى را به مقتضاى آب و هواى همان شهر باید پرورش داد و به هر مریضى باید به تناسب محل اقامت و پرورش او پیشنهاد غذا و دوا کرد. بیشتر دستورات امام(ع) در این رساله هم به مقتضاى حال شخص مأمون و برخى به تناسب احوال مردم آن عصر و مکان مى باشد. قسمت دیگر از تجویزات امام(ع) هم چنان که خود آن حضرت در مقدمه کتاب یادآورى کردند، نقل عقاید و تجربیات اطباء و حکما است و شاید این اقتباس به منظور و یا تصویب و یا ملاحظات دیگر بوده است»؛ لذا خاطر نشان مى کند: «با توجه به مطالب فوق بهره اى که از این کتاب مى بریم، علمى و نظرى است؛ اما از حیث عمل نمى توانیم از تمام دستورات آن مو به مو به نفع خویش استفاده کنیم».
کتاب با پیش گفتار و مقدمه مترجم بر کتاب آغاز شده است. پس از آن متن عربى رساله و در آخر ترجمه اثر آمده است. متن رساله از تبویب و فصل بندى خاصى برخوردار نیست و عناوین ترجمه نیز از سوى مترجم است.
مقدمه اى که مترجم بر کتاب نوشته است، حاوى نکات بسیار مهمى است که استفاده بهینه خواننده از مطالب کتاب، مبتنى بر مطالعه دقیق آن است و لذا در اینجا به بخش هاى از آن اشاره مى شود. مترجم در پیش گفتار به شرح معناى امام و امامت پرداخته و متذکر مى شود که «امامان براى آن نیستند که تب و سرماخوردگى ما را علاج کنند». وى پس از مختصرى توضیح این مطلب چنین نتیجه گیرى مى کند: «بنابراین هر گونه دستورى که از امامان معصوم غیر از آنچه گفته شد، رسیده است، همه خارج از برنامه و کنار شأن و وظیفه ى امامت است. اگر درست رسیده باشد، اگر جعل و کذب و بسته ى به آنان نباشد، مطالبى است که ضرورت اقتضا کرده، گاهى از عوامل قهر و زور مجبور شده اند و گاهى به حال حرمان زدگان، دل سوزانده اند...، از طبیب شناختن درد و درمان، از امام رهبرى به هدف اسلام و قرآن مى طلبیم. ما زاد بر آن هر چه نقل شده، زاید بر وظیفه و مقتضاى فضل و کرامت است و ما را بر قبول و تبعیت از آن دستورها تکلیف نفرموده اند».
اگرچه مطالب کتاب با طب قدیم اختلاف دارد؛ اما به تعبیر مترجم در بادى نظر، با طب قدیم سازگارتر به نظر مى رسد؛ لذا به جهت این که براى خوانندگان بیشتر قابل استفاده باشد، به ترجمه ساده اکتفا نشده و ضمن شرح آن اصول، این کتاب را با مبانى علم جدید، البته آن مبانى که عقل و آزمایش به درستى آن اطمینان یافته باشد، تطبیق کرده است.
وى سپس به این که «رساله ذهبیه یا مذهبه» به اسناد مختلفى در کتاب هاى روایات و اخبار نقل شده، اشاره کرده و خبر «موسى بن على بن جابر سلامى» را در این خصوص نقل مى کند. دلیل نامگذارى رساله نیز این بوده است که چون توجه مأمون و دانشمندان عصر او را به خود جلب نمود، مأمون دستور داد آن را با آب طلا بنویسند و به همین مناسبت به رساله ذهبیه یا مذهبه شناخته شد.
امیر صادقى، در ادامه مقدمه به این نکته مهم اشاره مى کند که «اهل هر بلادى را به مقتضاى آب و هواى همان شهر باید پرورش داد و به هر مریضى باید به تناسب محل اقامت و پرورش او پیشنهاد غذا و دوا کرد. بیشتر دستورات امام(ع) در این رساله هم به مقتضاى حال شخص مأمون و برخى به تناسب احوال مردم آن عصر و مکان مى باشد. قسمت دیگر از تجویزات امام(ع) هم چنان که خود آن حضرت در مقدمه کتاب یادآورى کردند، نقل عقاید و تجربیات اطباء و حکما است و شاید این اقتباس به منظور و یا تصویب و یا ملاحظات دیگر بوده است»؛ لذا خاطر نشان مى کند: «با توجه به مطالب فوق بهره اى که از این کتاب مى بریم، علمى و نظرى است؛ اما از حیث عمل نمى توانیم از تمام دستورات آن مو به مو به نفع خویش استفاده کنیم».