طاوسی

/tAvusi/

لغت نامه دهخدا

طاوسی. [ وو ] ( ص نسبی ) منسوب به طاوس.
- گل طاوسی ؛ گلی است زردرنگ با عطری ملایم. برگش باریک ، ساقش نازک و تابان. در اغلب خانه ها در فصل بهار متجلی است. قندول.
- مروحه طاوسی ؛ بادبیزنی که از پر طاوس یا از پارچه طاوسی رنگ ساخته شده باشد : بار دیگرملک بدیدن او رغبت کرد. عابد را دید... سرخ و سپید برآمده... و بر بالش دیبا تکیه زده. و غلام پری پیکر با مروحه طاوسی بالای سر بخدمت ایستاده. ( گلستان ).
|| ( اِ ) نوعی از جامه های رنگین. قسمی جامه ملون. اسم جامه یا پارچه ای. قسمی لباس :
مرا جامه خاصه خویش دادی
چه باشد مرا بیش از این افتخاری
چو طاوس رنگین مرا جلوه دادی
به طاووسئی چون شکفته بهاری.
فرخی.
طاوسی پوشان باغ از یکدیگر گشتند دور
بر هوا هست از سیه پوشان قطار اندر قطار.
امیرمعزی ( از آنندراج ).
|| ( ص نسبی ) سبز زرین. سبز دینارگون : آنچه بد است. ( از سماروغ ) آن است که سیاه بود، یا سبز، یا طاوسی. ( ذخیره خوارزمشاهی ). برنگ پرطاوس : و بعضی وسمه تنها برنهند و رنگ او طاوسی آید. و رنگ وسمه هندی زودتر گیرد، و تمامتر آید، لکن طاوسی تر آید. و رنگ وسمه کرمانی کمتر و دیرتر گیرد، لکن سیاهتر بود، و تطویس او کمتر بود. ( ذخیره خوارزمشاهی ) و رجوع به «پرطاوس » شود || نوعی مرواریداست که سفیدی او با سیاهی و سبزی و سرخی ممزوج بود.( جواهرنامه ). || یاقوت که طاوسی رنگ باشد.قالوا ان اجوده الطاوسی. ( الجماهر بیرونی ). || آنکه بچند رنگ زند .

طاوسی. [ وو ] ( اِخ ) شمس الدین ایوب. شاعری معاصر علاءالدین محمدبن جلال الدین حسن بن محمدبن حسن بن محمدبن بزرگ امید هفتمین پادشاه اسمعیلیان ایران بود که از سال 483 تا سال 654 هَ. ق. یعنی صد و بیست و یک سال فرمانروائی کردند. طاوسی علاءالدین را مرثیه گفت و این دو بیت از آن است :
چون بوقت قبض روحش دید عزرائیل مست
برد سوی قمطریرا تا خمارش بشکند
کاسه داران جهنم آمدندش پیش باز
تا بساط دوستکامی در کنارش بشکنند.
( از تاریخ گزیده ص 526 و 519 ).

طاوسی. [ وو ] ( اِ ) از نوع گیاهان دولپه ای و طایفه سه برگچه ای هاست. گیاهی علفی یا درختچه ای است و دارای گونه های مختلف میباشد. گونه های آن طاوسی معمولی یا ژنیست تنکتوریا است که برگهای آن ساده هستند. و دیگر طاوسی بالدار یا ژنیستاساژیتالیس که تقریباً بدون برگ و ساقه آن پهن و بالدار است. و گونه دیگر آن طاوسی جاروبی که خامه گل آن مارپیچی است. و برگهای آن بسیار کوچک هستند و ساقه ٔآن سبز و نرم است و عمل کربن گیری به توسط آن انجام میگیرد. طاوسی اسپانیولی ؛درختچه ای است دارای شاخه های کشیده و استوانه ای شکل وگلهای بزرگ زردرنگ که برای زینت کاشته میشود. ( از کتاب دو لپه ایها تألیف دکتر زاهدی استاد دانشگاه ).

فرهنگ فارسی

۱ - منسوب به طاوس . ۲ - سبز زرین سبز دینار گون . ۳ - آن که بچند رنگ زند . ۴ - ( اسم ) نوعی جامه رنگین . ۵ - نوعی مروارید که سفیدی او با سیاهی و سبزی و سرخی ممزوج بود . ۶ - نوعی یاقوت طاوسی رنگ . ۷ - گیاهی است از تیر پروانه واران که به صورت درختچه ایست که ارتفاعش به حدود ۱ / ۵ تا ۲ متر می رسد و غالبا در کنار جاده ها و اراضی سیلیسی و بایر اروپای مرکزی و آسیای صغیر و ایران می روید . این گیاه ساقه های متعدد و فراوان دارد . شاخه های جوان آن زاویه دار و بی کرک و برنگ سبز می باشد . گلهایش بزرگ و مجتمع و برنگ زرد طلایی است . میوه اش به شکل نیام و پوشیده از کرکهای بلند است . طاوسی به علت گلهای زیبا و معطری که دارد به عنوان زینتی در باغچه ها و اکثر باغهای ایران کشت می شود . برگهای آن کم است به طوری که ظاهرا گیاه عاری از برگ به نظر می رسد . گلهای طاوسی از لحاظ شکل شبیه گلهای درخت اقاقیا ولی زرد رنگ است . از شاخه های طاوسی می توان الیافی جدا کرد و از آن طناب یا پارچه های ضخیم بافت رتم ست الخدیجه ست خدیجه طاووس اسپانیایی طاووسان . توضیح از گونه های اسپارتئین را یک آلکالوئید مقوی قلب است استخراج می کنند . یا طاوس اسپانیایی . طاوسی . یا طاوسی پا کوتاه . طاوسی رنگ . یا طاوسی رنگ . گونه ای طاوسی که به صورت درختچه ایست با شاخه راست که برگ و دانه آن دارای اثر دارویی است . برگهای این گیاه بیضی شکل و نوک تیز و کناره هاو سطح تحتانی آن از کرکهای ریز و کوتاه پوشیده شده است . در برگ و دانه آن آلکالوئیدهایی به نام لوئتین و ژینستئین و گلوکزیدی بنام ژنیستوزید وجود دارد . برگ و دانه گیاه مذکور دارای اثر مسهلی است و آن در ایران در جنگلهای قره داغ به فراوانی می روید طاوسی پا کوتاه جنسات الصباغین . یا طاوسی سفید . گونه ای طاوسی که دارای گلهای سفید است . یا طاوسی صحرایی . گونه ای طاوسی که به صورت درختچه ایست به ارتفاع ۱ / ۵ تا ۲ متر که غالبا در کنار جاده ها و اراضی سیلیسی و بایر اروپای مرکزی و فرانسه و دیگر دارای ساقه های متعدد و بی کرک و سبز رنگ می باشد . برگهایش ۱ تا ۳ برگچه دارد و گلهایش زرد رنگ است . گیاه مذکور تقریبا دارای ۱۵٠ گونه است و مخصوصا از گونه های این طاوسی است که اسپارتئین را استخراج می کنند رتم رتم صحرایی گل طاوسی طاوسی .
از نوع گیاهان دو لپه و طایفه سه برگچه ایهاست .

مترادف ها

pavonine (صفت)
طاوسی، طاووسی

پیشنهاد کاربران

بپرس