طاق اهنگ

دانشنامه آزاد فارسی

طاق آهنگ. (یا: طاق گهواره ای) نوعی طاق نیم استوانۀ افقی، که روی فضاهای چهارگوش ـ غالباً راهروها، و دالان ها، و ایوان های عمیق ـ را می پوشانَد. از لحاظ هندسی، حاصل تکثیر رگۀ قوس در یک امتداد است.

پیشنهاد کاربران

طاق آهنگ یا طاق گهواره یکی از کهنترین طاق هاست که از حرکت یک چفد بر روی دو دیوار هم راستا ( موازی ) به دست می آید. این طاق در یک نگاه کلی به دیسه گهواره ای و نیمه یک استوانه به چشم می آید؛ این نیمه استوانه از دیرباز یا به شکل مازه دار یا به شکل تیزه دار ساخته می شده است. از کهنترین دیسه های مازه دار آن در سازه های مصر باستان و ایران و روم باستان می توان برشمرد. ایوان کاخ اردشیر ( اواخر دوره اشکانی ) و طاق کسری ( دوره ساسانی ) از نمونه های نامدار سازه به سبک مازه دار در ایران هستند. با فرارسیدن دوران اسلامی «طاق آهنگ» به شکل جناغی رواج فراوان یافت که ساخت ایوان های مساجد پرآوازه ای چون مسجد جامع یزد و مسجد جامع اصفهان از آن جمله است.
...
[مشاهده متن کامل]

از این طاق در مکان های گوناگون استفاده شده است. برای پوشاندن فضاهای کشیده و دراز مانند آبراه ها و راهروها طاق آهنگ همواره مناسب ترین پوشش بوده است. همچنین فضاهایی که رو به یک جا باز می شدند، مانند ایوان که به نوعی تداعی کننده غارها بوده اندو بالاخره جایی که نیاز به نشان دادن بزرگی و ابهت بوده است مانند ایوان های بزرگ کاخ ها یا آتشکده ها با این طاق پوشیده شده اند. قرار گرفتن این طاق بر روی اتاق چهارگوش یک محور خطی دو سویه ایجاد می کند یک سوی محور به عمق فضا کشیده می شود و سوی دیگر آن به فضای باز بیرون رو می کند. طاق آهنگ از حرکت یک چفد در امتداد یک محور افقی به دست می آید که مانند هر چفدی دارای دو مؤلفهٔ افقی ( رانش ) و عمودی ( وزن ) می باشد بنابراین این دو مؤلفه در هرجای دو دیوار موازی تکیه گاه نیروی زیادی وارد می کنند. جهت مقابله با چنین نیرویی نیاز به کاربرد جرزهایی با ستبرای بسیار است که فضای زیادی را به خود اختصاص می دهند. روش اجرای این طاق در ایران را می توان متفاوت از نوع غربی آن دانست. همان گونه که بیان شد معماران ایرانی برای اجرای چفد از لنگه های گچی به عنوان راهنما استفاده می کردند. لنگه گچی در اجرای طاق ها نیز کاربرد داشته است. چند روش اجرا برای طاق آهنگ وجود دارد: این روش ها با توجه به شکل قرارگیری آجرها تعریف می شوند. همانگونه که در اجرای چفدها بیان شد چفدها به سه روش اجرایی ضربی ( پری ) هره ( ایلامی ) و چپیله ( تیغه ای ) ساخته می شوند.
در روش ضربی دیوار انتهایی تا ارتفاع بالای تیزهٔ طاق ساخته می شود و منحنی مورد نظر بر روی دیوار کار گذاشته می شود ( لنگه گچی ) سپس طاق را از انتها آغاز نموده و ردیف ردیف به جلو حرکت می دهند. این روش مانند روش اجرای طاق ضربی های امروزی است که بین دو تیر آهن اجرا می شوند. در صورتی که در انتهای طاق دیوار قرار نگیرد یک تویزه می سازند و طاق آهنگ از آنجا شروع می شود. در طاق هره ( ایلامی ) مانند چفد هره چین منحنی چفد به صورت ردیفی بر روی دیوار به موازات هم چیده می شود و از دو طرف بالا می آیند در این حالت از دو لنگهٔ گچی راهنما در ابتدا و انتهای کار بهره می گیرند.

طاق اهنگطاق اهنگطاق اهنگ
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/طاق_آهنگ

بپرس