ضمایر استفهام

[ویکی فقه] ضمایر استفهام ، ضمایری هستند که هویت اشخاص و اشیاء را به طریق پرسش تعیین می آنند.
ما =چه ؟:این کلمه در زبان کهن هم برای اشخاص و هم برای اشیاء به کار می رفته است ، اما رفته رفته به اشیاء اختصاص پیدا کرده است مصوت بلندِ «آ» در این ضمیر پس از حروف جر به صورت کوتاه «َ» تبدیل می شود: بِم َ، لِم َ، فیم َ،...، و در هنگام وقف به شکل بِمَه ْ، عَمَّه ْ،... درمی آید. گروهی نیز شکل های بِم ْ، لِم ْ، علام ْ و فیم ْ را به کار می برده اند. شکل کوتاه شده ما م َ به تنهایی نیز در جمله به کار می رفته است .
کلمه ماذا
ماذا:گاه کلمه «ذا» پس از «ما» قرار می گیرد ماذا که در این حالت برخی آنها را یک کلمه و برخی دو کلمه دانسته اند و بر همین اساس ، دستورنویسان برای ماذا دو معنی تشخیص داده ، و برای پاسخ آن دو اعراب قائل شده اند، مثلاً در جمله «ما ذا صنعت َ؟» = آنچه ساختی ، چیست ؟ «ذا» به معنای الذی است ؛ بنابراین ، پاسخ چنین است : «متاع ٌ حسن ٌ»؛ اما در جمله «ماذا صنعت َ؟» = چه ساختی ؟ «ذا» با «ما» تشکیل یک کلمه داده است ؛ بنابراین ، پاسخ چنین خواهد بود: «متاعاً حسناً» اما معمولاً ماذا یک کلمه محسوب می گردد و افزوده شدن «ذا» تنها پرسش را فعال تر می کند در موارد مقتضی ممکن است معنای «ما» با یک حرف جر تعیین شود: مانند: ممّا، عمّا،.... مَن که ؟: این کلمه برای پرسش درباره شخص مرد یا زن به کار می رود . و مبنی است ، اما عرب های بدوی هرگاه مسؤول ٌ عنه نکره می بود، «مَن » را به صورت مذکر و مؤنث در مفرد و مثنی و جمع صرف می کردند.
کلمه من ذا
من ذا:«ذا» ممکن است پسوند «مَن » قرار گیرد که در این حالت ترکیب آن دو من ذا پیش از یک موصول واقع می شود و پرسشی شدیدتر را به وجود می آورد، مثل «من ذا الذی أمر».
کلمه أی ّ
...