ضلالت

[ویکی فقه] ضلالت از جمله مفاهیمی است که در قرآن کریم مورد توجه قرار گرفته است.
ضلالت در برابر «هدایت» است و به معنای گمراه شدن و راه را نیافتن و نیز گمراه ساختن و از مقصد دور کردن به کار می‏رود . موضوع هدایت و ضلالت از زوایا و نحایایی متعدّد و در شاخه‏های گوناگون علوم اسلامی بررسی شده‏اند. این موضوع یکی از مفاهیم قرآنی است و قرآن کریم در آیاتی پرشمار بدان پرداخته است.

علت ضلالت در کلام معصومین
در روایات بزرگان معصوم (ع) نیز اسباب و زمینه‏های هدایت و ضلالت به تفصیل آمده است. از آن جمله است روایتی از ا مام علی (ع) که بنابر آن، تن ندادن به ولایت و فرمان امامان معصوم (ع) از علل ضلالت است.

مفهوم ضلالت در علم کلام
علم کلام به مناسبت‏های گوناگون از جمله در مبحث جبر و اختیار بدین موضوع پرداخته است. قرآن کریم، در آیاتی، «اضلال» را به خداوند نسبت داده و همین دست مایه‏ای شده است برای بحثی مفصّل در کلام. مسئله محوری این بحث آن است که چگونه می‏توان خداوند را «مضل» پنداشت و این که خداوند برخی بندگان را به ضلالت می‏کشاند، به چه معنا است. از آیاتی که خداوند را «مُضلّ» یا «گمراه کننده» می‏خوانند، آن جا است که می‏فرماید: «یُضِلُّ اللَّهُ الظّالِمینَ»، «وَ ما یُضِلُّ بِهِ إلّا الْفاسِقینَ» و «یَهْدی مَنْ یَشاءُ وَ یُضِلُّ مَنْ یَشاءُ». در روایات و از جمله ادعیّه نیز از خداوند با صفت «مُضِل» یاد شده است.
فهم این مسئله پیامدهای سازنده اعتقادی و اخلاقی دارد و بدین رو، دانشمندان شیعه کوشیده‏اند بدان راه یابند و تفسیرهایی که به دست داده‏اند، آنان را به گروه‏هایی تقسیم کرده است.

اقسام ضلالت
...

[ویکی فقه] ضلالت (قرآن). ضلالت، عدول از راه مستقیم و ضدّ هدایت است؛ خواه عمدى باشد یا سهوى؛ زیاد باشد یا کم.
خداوند قبل از نزول عذاب بر گمراهان ، بر آنها اتمام حجت می کند .
به مقاله اتمام حجت بر ضلالت پیشگان (قرآن) رجوع شود.
پرهیز از گمراه شدن بر اثر وسوسه های شیطان، توصیه و هشدار خداوند به انسانها:یا بَنِی آدَمَ لا یَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ یَراکُمْ هُوَ وَ قَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لا تَرَوْنَهُمْ إِنَّا جَعَلْنَا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ.
اعراف/سوره۷، آیه۲۷.
••• انسانها، مختار در انتخاب راه هدایت و یا ضلالت:۱. لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى لَا انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ.
بقره/سوره۲، آیه۲۵۶.
...

ضَلالَت
(در لغت به معنای گم و گمراه شدن) در قرآن دربرابر هدایت است که در آیات گوناگون بدان اشاره شده است. ازجمله در انعام، ۱۲۵ آمده که خداوند آن گاه که بخواهد کسی را به گمراهی کشاند دلش را تاریک می سازد. این مسئله در میان متکلمان مسلمان اختلافاتی پیش آورده است. اشاعره با استناد به این آیات هدایت و ضلالت را به خداوند نسبت می دهند. معتزله و شیعیان معنای ظاهری آیه را مخالف عدل خداوند می دانند و آن را به معانی گوناگون تأویل می کنند که از همه مشهورتر به معنای وانهادن و رهاکردن است.