ضروب اشکال مختلطات

[ویکی فقه] ضروب اشکال مختلطات، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای صور مختلف اَشکال قیاس های متشکل از قضایای موجهه است.
«ضرب»، کیفیت ایجاب و سلب و کلی و جزئی بودن دو مقدمه نسبت به یکدیگر است. «شکل»، هیئتی است که از کیفیت ارتباط حد وسط با دو حد دیگر (حد اصغر و حد اکبر)، در دو مقدمه قیاس، از لحاظ موضوع یا محمول بودن حاصل می شود. «مختلطات» قیاس هایی است که مقدمات آن از قضایای موجهه تشکیل شود. بنابراین مراد از ضروب اشکال مختلطات، حالت ها و هیئت های قرار گرفتن دو مقدمه نسبت به یکدیگر به صورت یکی از اَشکال چهارگانه قیاس های مختلط است.
ضروب اشکال چهارگانه
هر یک از اشکال چهارگانه دارای شانزده ضرب است، چرا که صغرا و کبرای هر یک ممکن است موجبه کلیه یا موجبه جزئیه و سالبه کلیه یا سالبه جزئیه باشد، از همین رو ضروب اشکال مختلطات به ضروب شکل اول مختلطات، شکل دوم مختلطات، شکل سوم مختلطات و شکل چهارم مختلطات تقسیم می شود. از طرف دیگر در مختلطات، هر یک از دو مقدمه قیاس ممکن است به یکی از اصناف جهات (اعم از: مرکب و بسیط) مقیّد شود؛ پس برای هر ضربی از شکلی، به عدد حاصل ضرب اقسام موجهات در خودش، اختلاط متصور است؛ مثلاً اگر عدد قضایای موجهه چنان که معمول است، سیزده عدد، اعتبار شود حاصل ضرب عدد سیزده در خودش (که ۱۶۹باشد) مجموع مختلطات هر ضربی خواهد بود که ناچار نتایج این صورت های بسیار، به یک قرار نیست. در هر یک از اشکال چهارگانه ممکن است این ضروب تحقق پیدا کند و با توجه به دارا بودن یا فقدان شرایط انتاج، به ضروب منتج و ضروب غیر منتج تقسیم می شوند. بنابراین ضروب اشکال مختلطات بر چهار قسم است: ۱. ضروب شکل اول مختلطات؛ ۲. ضروب شکل دوم مختلطات؛ ۳. ضروب شکل سوم مختلطات؛ ۴. ضروب شکل چهارم مختلطات.
مستندات مقاله
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد.• ابوالبرکات ابن ملکا، هبه الله بن علی، الکتاب المعتبر فی الحکمة.• خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس.
...