ضابطه فقهی

[ویکی فقه] ضابطه فقهی ملاک کلّی فقهی می باشد.
در برخی کتاب های نگاشته شده در قواعد فقهی هنگام بحث از قاعده فقهی از عنوانی دیگر با نام ضابطه فقهی نام برده شده است. برخی در تفاوت دو عنوان یاد شده گفته اند:قاعده فقهی از نظر گستره اعم از ضابطه فقهی است؛ بدین معنا که ضابطه فقهی اختصاص به یک باب مثلا طهارت دارد؛ اما قاعده فقهی ابواب متعدد را پوشش می دهد.برخی تفاوت یاد شده را نپذیرفته و به جای آن، دو تفاوت دیگر ذکر کرده اند:ضابطه فقهی قضیه ای است که ملاک و شرایط موضوع را بیان می کند، مانند آن که فقها از جمله محرمات احرام ، صید خشکی را ذکر کرده اند و در بیان ضابطه خشکی یا دریایی بودن حیوان گفته اند:حیوانی که در آب تخم می گذارد و جوجه اش در آب به دنیا می آید، دریایی به شمار می رود و یا در صحّت شرط ضمن عقد گفته اند:ضابطه صحّت شرط، عدم مخالفت آن با کتاب و سنّت است. مقصود از ضابطه در هر دو مثال، معیار و ملاک است نه قاعده فقهی.
ملاک
مستند ضابطه فقهی لازم نیست شرع باشد. بسیاری از ضوابط ذکر شده در فقه از عرف گرفته شده اند.