صمد دیلمقانی موحد ( ٢ خرداد ۱۳۱۵–۲۷ آبان ۱۴۰۲ ) معروف به صمد موحّد فیلسوف، نویسنده، پژوهشگر فلسفه و عرفان و مصحح آثار عرفانی و ادبی بود. موحد نخستین مدیرِ بخش فلسفه و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود. او را از «سرآمدان عرفان پژوهی» در روزگار معاصر و «یکی از استوانه های ادبیات عرفانی ایران» دانسته اند.
... [مشاهده متن کامل]
او از شاگردان محمود هومن در دانش سرای عالی بود و سال ها به عنوان استاد فلسفه و عرفان در دانشگاه های مختلف، از جمله دانشگاه خوارزمی به تدریس پرداخت. از جمله آثار مهم او می توان به کوی طریقت، نگاهی به سرچشمه های حکمت اشراق و مفهوم های بنیادی آن، عارفی با دو چهره و نیز برگردان و توضیح و تحلیلِ کتاب فصوص الحکم در همکاری با برادرش محمدعلی موحد اشاره کرد.
آثار و مقالات استاد صمد موحد جملگی معطوف به مباحث عرفان نظری و شرح احوال بزرگان تصوف بوده است. او در کتاب سیری در تصوف آذربایجان به تبیین شرح حال و آراء مشایخ آذربایجان تا قرن هشتم پرداخته است و رساله های فارسی و عربی آن ها را نیز مورد بحث و بررسی قرار داده است. موحد در کتاب کوی طریقت نیز گزارشی گسترده و کامل از احوال شیخ صفی الدین اردبیلی به دست داده است. او در تحفة العالم نیز سفرنامه عارف شوشتر، عبداللطیف موسوی شوشتری را معرفی کرده است. یکی از آثار پژوهشی مهم او نیز کتابی است تحقیقی در شرح احوال و آثار شیخ محمود شبستری که به شیفتگان تصوف هدیه کرده است. وی در کتاب سرچشمه های حکمت اشراق نیز به فلسفۀ شهاب الدین سهروردی پرداخته است. یکی از پیرنگ های مهم آثار او، کوشش برای برقراری پیوند بین عرفان نظری و فلسفه است.
از دیگر آثار ماندگار صمد موحد می توان به شماری از مدخل های مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی اشاره کرد؛ مدخل هایی همچون «آثارِ ذاتی»، «آثارِ عُلْوی»، «آدابُ المُریدین»، «آفاق و اَنْفُس»، «اَلآثارُالباقِیَة عَنِ القُرُونِ الخالِیة» و «آقا حُسَیْنِ خوانْساری».
• تحفه العالم و ذیل التحفه ، میر عبداللطیف خان شوشتری ( مقدمه ، تصحیح ) ، انتشارات طهوری ۱۳۶۳
• گزیدۀ گوهر مراد ، عبدالرزاق لاهیجی ( مقدمه و توضیحات ) ، انتشارات طهوری ۱۳۶۴
• مجموعه آثار شیخ محمود شبستری: گلشن راز، سعادت نامه، حق الیقین، مرآت المحققین، مراتب العارفین ( مقدمه ، تصحیح و توضیحات ) ، انتشارات طهوری ۱۳۶۵
• گلشن راز ، شیخ محمود شبستری ( مقدمه و تصحیح و توضیحات ) ، انتشارات طهوری ۱۳۶۸
• کلید سعادت: گزیده اخلاق ناصری ( انتخاب و توضیح ) ، انتشارات سخن ۱۳۷۴
• نگاهی به سرچشمه های حکمت اشراق و مفهوم های بنیادی آن ، انتشارات طهوری ۱۳۸۴
• صفی الدین اردبیلی چهره اصیل تصوف آذربایجان ، انتشارات طرح نو ، ۱۳۸۱
• دو رسالۀ فلسفی ، عمربن ابراهیم خیام نیشابوری ، ترجمۀ قاسم انصاری / صمد موحد ، نشر گلاب ۱۳۸۲
• شیخ محمود شبستری سراینده گلشن راز، انتشارات طرح نو ، ۱۳۸۲
• فصوص الحکم ، ابن عربی ( درآمد، برگردان متن ، توضیح و تحلیل ) ، محمد علی موحد / صمد موحد ، نشر کارنامه ۱۳۸۵
• سیری در تصوف آذربایجان ، انتشارات طهوری ۱۳۹۰
• رساله در مناقب خداوندگار ، فریدون احمد سپهسالار ( تصحیح و توضیح ) ، محمد علی موحد / صمد موحد ، نشر کارنامه ۱۳۹۱
• عارفی با دو چهره : سیری در احوال و آثار محمود شبستری ، نشر ماهی ۱۳۹۹
• کوی طریقت : حالات و کلمات و تحقیقات شیخ صفی الدین اردبیلی ، نشر کارنامه ۱۴۰۱
• در صحبت پیران : حوزه عرفانی تبریز از ابراهیم جوینانی تا محمود شبستری ، نشر کارنامه ۱۴۰۲
... [مشاهده متن کامل]
او از شاگردان محمود هومن در دانش سرای عالی بود و سال ها به عنوان استاد فلسفه و عرفان در دانشگاه های مختلف، از جمله دانشگاه خوارزمی به تدریس پرداخت. از جمله آثار مهم او می توان به کوی طریقت، نگاهی به سرچشمه های حکمت اشراق و مفهوم های بنیادی آن، عارفی با دو چهره و نیز برگردان و توضیح و تحلیلِ کتاب فصوص الحکم در همکاری با برادرش محمدعلی موحد اشاره کرد.
آثار و مقالات استاد صمد موحد جملگی معطوف به مباحث عرفان نظری و شرح احوال بزرگان تصوف بوده است. او در کتاب سیری در تصوف آذربایجان به تبیین شرح حال و آراء مشایخ آذربایجان تا قرن هشتم پرداخته است و رساله های فارسی و عربی آن ها را نیز مورد بحث و بررسی قرار داده است. موحد در کتاب کوی طریقت نیز گزارشی گسترده و کامل از احوال شیخ صفی الدین اردبیلی به دست داده است. او در تحفة العالم نیز سفرنامه عارف شوشتر، عبداللطیف موسوی شوشتری را معرفی کرده است. یکی از آثار پژوهشی مهم او نیز کتابی است تحقیقی در شرح احوال و آثار شیخ محمود شبستری که به شیفتگان تصوف هدیه کرده است. وی در کتاب سرچشمه های حکمت اشراق نیز به فلسفۀ شهاب الدین سهروردی پرداخته است. یکی از پیرنگ های مهم آثار او، کوشش برای برقراری پیوند بین عرفان نظری و فلسفه است.
از دیگر آثار ماندگار صمد موحد می توان به شماری از مدخل های مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی اشاره کرد؛ مدخل هایی همچون «آثارِ ذاتی»، «آثارِ عُلْوی»، «آدابُ المُریدین»، «آفاق و اَنْفُس»، «اَلآثارُالباقِیَة عَنِ القُرُونِ الخالِیة» و «آقا حُسَیْنِ خوانْساری».
• تحفه العالم و ذیل التحفه ، میر عبداللطیف خان شوشتری ( مقدمه ، تصحیح ) ، انتشارات طهوری ۱۳۶۳
• گزیدۀ گوهر مراد ، عبدالرزاق لاهیجی ( مقدمه و توضیحات ) ، انتشارات طهوری ۱۳۶۴
• مجموعه آثار شیخ محمود شبستری: گلشن راز، سعادت نامه، حق الیقین، مرآت المحققین، مراتب العارفین ( مقدمه ، تصحیح و توضیحات ) ، انتشارات طهوری ۱۳۶۵
• گلشن راز ، شیخ محمود شبستری ( مقدمه و تصحیح و توضیحات ) ، انتشارات طهوری ۱۳۶۸
• کلید سعادت: گزیده اخلاق ناصری ( انتخاب و توضیح ) ، انتشارات سخن ۱۳۷۴
• نگاهی به سرچشمه های حکمت اشراق و مفهوم های بنیادی آن ، انتشارات طهوری ۱۳۸۴
• صفی الدین اردبیلی چهره اصیل تصوف آذربایجان ، انتشارات طرح نو ، ۱۳۸۱
• دو رسالۀ فلسفی ، عمربن ابراهیم خیام نیشابوری ، ترجمۀ قاسم انصاری / صمد موحد ، نشر گلاب ۱۳۸۲
• شیخ محمود شبستری سراینده گلشن راز، انتشارات طرح نو ، ۱۳۸۲
• فصوص الحکم ، ابن عربی ( درآمد، برگردان متن ، توضیح و تحلیل ) ، محمد علی موحد / صمد موحد ، نشر کارنامه ۱۳۸۵
• سیری در تصوف آذربایجان ، انتشارات طهوری ۱۳۹۰
• رساله در مناقب خداوندگار ، فریدون احمد سپهسالار ( تصحیح و توضیح ) ، محمد علی موحد / صمد موحد ، نشر کارنامه ۱۳۹۱
• عارفی با دو چهره : سیری در احوال و آثار محمود شبستری ، نشر ماهی ۱۳۹۹
• کوی طریقت : حالات و کلمات و تحقیقات شیخ صفی الدین اردبیلی ، نشر کارنامه ۱۴۰۱
• در صحبت پیران : حوزه عرفانی تبریز از ابراهیم جوینانی تا محمود شبستری ، نشر کارنامه ۱۴۰۲
