صفی الدین ارموی

صفی الدین اُرْمَوی (۶۱۳ـ۶۹۳ق)
(نام اصلی: ابوالمفاخِر، عبدالمؤمن بن ابی المفاخر یوسف بن فاخر اُرموی) متولد ارومیه، موسیقی دان بزرگ ایرانی، خوشنویس، ادیب و عروض دان مشهور به اعجوبۀ هنر و پیشرو مکتب منتظمیه (تئوری سیستماتیک). معاصر مستنصر و مستعصم عباسی و «لحاظ»، خواننده خوش صدا، بود. او گامی را معرفی کرد کهدر آن هر اکتاو (هنگام) شامل هفده فاصله بود(گام صفی الدین). ابداع دو سازِ زهی را به او نسبت می دهند یکی مُغْنی و دیگری نزهة، اولی سازی بین قانون و رباب و دومی مانند سنتور بوده است. از آثار اوست: الادوار فی حل الاوتار (دُورها و مقام های موسیقی) که به الادوار معروف است؛ رساله شَرفیه، المیزان فی علم الادوار و الاوزان، الکافی من الشافی فی علوم العروض و القوافی و البدیع، رسالۀ ایقاع، دایرةالبحور و الالحان (الاوزان)، الادوار فی معرفة، و نسب ابعاده و ادوار الایقاع (الادوار فی معرفةالنغم) و الاوتار. الادوار، مشهور صفی الدین اُرموی به عربی، در ۶۳۳ق و در پانزده فصل نگارش یافته است و ۱۱۳ سال پس از آن قاضی عمادالدین یحیی بن احمد کاشانی، ادیب و ریاضی دان، به دستور ابواسحاق اینجو آن را به فارسی ترجمه کرده است. صفی الدین پس از سقوط جوینی ها و ازدست دادن امکانات، ۳۰۰ سکه بدهکار شد و به علت ناتوانی در پرداخت آن به زندان افتاد که در نهایت جان سپرد.