[ویکی نور] صحیفه سجادیه، روایت حسین بن اشکیب، نسخه ای منحصربه فرد از یکی از روایت های اصلی صحیفه سجادیه است که محققان صحیفه پژوه از آن به عنوان «درّ یکتای مفقود» یاد می کرده اند. این نسخه در زمره گنجینه فاخر مخطوطات حضرت آیت الله سید محمدعلی روضاتی قرار داشته که برای اولین بار همراه با تحقیق و مقدمه ی پژوهشی سید احمد سجادی توسط مرکز تحقیقات رایانه ای حوزه علمیه اصفهان منتشر شده است .
این دست نویس در 138 برگ 9 سطری به خط محمدباقر حسینی سلطانی شوشتری در 1123ق، استنساخ شده و سید امیر ذوالفقار، آن را به شاه سلطان حسین صفوی (1105 - 1135ق) تقدیم کرده است. روایت ابن اشکیب 44 دعا دارد و سلسله سند آن این گونه است: قال: حدّثنی محمد بن الوارث، قال: حدّثنا الحسین بن اشکیب عن عمیر بن هارون بن المتوکل البلخی، قال: حدّثنی أبی...
در ابتدای کتاب، مرقومه حضرت آیت الله سید محمدعلی روضاتی آمده است که در بخشی از آن می خوانیم: «نسخه شریفه روایت شیخ حسین بن اشکیبِ هزارساله در طول قرون و اعصار همواره از انظار در خفاء و استتار بوده و تنها عالم فاضل متتبع ماهر میرزا عبدالله اصفهانی صاحب کتاب مهم ریاض العلماء (و از جمله اجله شاگردان و یاران مرحوم علامه مجلسی متوفی 111ق) أعلی الله مقامهما از رؤیت نسخه ای به خط ابن مقله خبر داده و از آن بهره برده است و شاید آن را در خزائن دویست ساله کتب و ذخائر صفویان که سرانجام به دست حرامیان متلاشی شد، دیده باشد و باز شاید همان نسخه نیز مأخذ اصلی مرحوم امیر ذوالفقار دانشمند در فراهم آوردن این تنها نسخه موجود بوده باشد؛ چه، مع الأسف تا زمان حاضر از سرنوشت آن مأخذ قدیم نفیس و همچنین نسخه ثالثی از کتاب، آگاهی دیگری به دست نیامده است» .
طرق اصلی صحیفه مبارکه سجادیه، که تاکنون مورد شناسایی صحیفه پژوهان واقع شده، انگشت شمارند. معروف ترین آن، روایت علی بن نعمان اعلم از عمیر بن متوکل موسوم به روایت مشهوره - که توجه ارباب نظر و عموم، بیشتر معطوف به این روایت بوده است . سید احمد سجادی تحقیق این نسخه و تنظیم نسخه بدل ها و اختلاف روایت ابن اشکیب با روایت مشهوره را عهده دار بوده و پژوهش مبسوط و مفیدی در خصوص اسناد صحیفه سجادیه و شرح و توصیف نسخه حاضر نگاشته است .
وی در توصیف این نسخه می نویسد: «حسین بن اشکیب مروزی از اصحاب امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) بوده. بعضی او را «ابن اسکیب» کنیه داده اند. وی فاضل و عالمی جلیل القدر بوده، در شهر سمرقند می زیسته و دارای کتاب هایی می باشد... بعضی نیز حسین بن اشکیب را مقیم قم و یا مشهد دانسته و او را خادم القبر می دانند. درهرحال، وی مردی ثقه و ثبت بوده، بزرگان به حدیث او اعتماد دارند. وی باآنکه از راویان متعددی همچون محمد بن علی کوفی، عبدالرحمن بن حماد، محمد بن السری و... روایت می کند، ولی فقط دو نفر از او نقل حدیث کرده اند: اول، ابوالنصر محمد بن مسعود عیاشی که دانشمند بزرگی بوده و صاحب تفسیر گران مایه عیاشی است؛ دوم، محمد بن الوارث از مشایخ بزرگ اواخر قرن سوم هجری که او کتاب «الرّد علی الزّیدیة» و کتاب «الرّد علی من زعم أنّ النبی(ص) علی دین قومه» را از حسین بن اشکیب برای ابوالقاسم جعفر بن محمد قولویه روایت کرده است. سومین کتابی که محمد بن الوارث از حسین بن اشکیب روایت کرده، صحیفه سجادیه بوده است، ولی هیچ یک از بزرگان حدیث و رجال به روایت سومین کتاب اشاره ای نکرده اند و چنین روایتی را نقل ننموده اند و تنها کسی که بدان اشاره دارد، میرزا عبدالله اصفهانی افندی در کتاب «الصحیفة الثالثة» است» .
این نسخه از صحیفه ابن اشکیب، اختلاف هایی با صحیفه مشهوره و همچنین با روایت ابن مالک دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
این دست نویس در 138 برگ 9 سطری به خط محمدباقر حسینی سلطانی شوشتری در 1123ق، استنساخ شده و سید امیر ذوالفقار، آن را به شاه سلطان حسین صفوی (1105 - 1135ق) تقدیم کرده است. روایت ابن اشکیب 44 دعا دارد و سلسله سند آن این گونه است: قال: حدّثنی محمد بن الوارث، قال: حدّثنا الحسین بن اشکیب عن عمیر بن هارون بن المتوکل البلخی، قال: حدّثنی أبی...
در ابتدای کتاب، مرقومه حضرت آیت الله سید محمدعلی روضاتی آمده است که در بخشی از آن می خوانیم: «نسخه شریفه روایت شیخ حسین بن اشکیبِ هزارساله در طول قرون و اعصار همواره از انظار در خفاء و استتار بوده و تنها عالم فاضل متتبع ماهر میرزا عبدالله اصفهانی صاحب کتاب مهم ریاض العلماء (و از جمله اجله شاگردان و یاران مرحوم علامه مجلسی متوفی 111ق) أعلی الله مقامهما از رؤیت نسخه ای به خط ابن مقله خبر داده و از آن بهره برده است و شاید آن را در خزائن دویست ساله کتب و ذخائر صفویان که سرانجام به دست حرامیان متلاشی شد، دیده باشد و باز شاید همان نسخه نیز مأخذ اصلی مرحوم امیر ذوالفقار دانشمند در فراهم آوردن این تنها نسخه موجود بوده باشد؛ چه، مع الأسف تا زمان حاضر از سرنوشت آن مأخذ قدیم نفیس و همچنین نسخه ثالثی از کتاب، آگاهی دیگری به دست نیامده است» .
طرق اصلی صحیفه مبارکه سجادیه، که تاکنون مورد شناسایی صحیفه پژوهان واقع شده، انگشت شمارند. معروف ترین آن، روایت علی بن نعمان اعلم از عمیر بن متوکل موسوم به روایت مشهوره - که توجه ارباب نظر و عموم، بیشتر معطوف به این روایت بوده است . سید احمد سجادی تحقیق این نسخه و تنظیم نسخه بدل ها و اختلاف روایت ابن اشکیب با روایت مشهوره را عهده دار بوده و پژوهش مبسوط و مفیدی در خصوص اسناد صحیفه سجادیه و شرح و توصیف نسخه حاضر نگاشته است .
وی در توصیف این نسخه می نویسد: «حسین بن اشکیب مروزی از اصحاب امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع) بوده. بعضی او را «ابن اسکیب» کنیه داده اند. وی فاضل و عالمی جلیل القدر بوده، در شهر سمرقند می زیسته و دارای کتاب هایی می باشد... بعضی نیز حسین بن اشکیب را مقیم قم و یا مشهد دانسته و او را خادم القبر می دانند. درهرحال، وی مردی ثقه و ثبت بوده، بزرگان به حدیث او اعتماد دارند. وی باآنکه از راویان متعددی همچون محمد بن علی کوفی، عبدالرحمن بن حماد، محمد بن السری و... روایت می کند، ولی فقط دو نفر از او نقل حدیث کرده اند: اول، ابوالنصر محمد بن مسعود عیاشی که دانشمند بزرگی بوده و صاحب تفسیر گران مایه عیاشی است؛ دوم، محمد بن الوارث از مشایخ بزرگ اواخر قرن سوم هجری که او کتاب «الرّد علی الزّیدیة» و کتاب «الرّد علی من زعم أنّ النبی(ص) علی دین قومه» را از حسین بن اشکیب برای ابوالقاسم جعفر بن محمد قولویه روایت کرده است. سومین کتابی که محمد بن الوارث از حسین بن اشکیب روایت کرده، صحیفه سجادیه بوده است، ولی هیچ یک از بزرگان حدیث و رجال به روایت سومین کتاب اشاره ای نکرده اند و چنین روایتی را نقل ننموده اند و تنها کسی که بدان اشاره دارد، میرزا عبدالله اصفهانی افندی در کتاب «الصحیفة الثالثة» است» .
این نسخه از صحیفه ابن اشکیب، اختلاف هایی با صحیفه مشهوره و همچنین با روایت ابن مالک دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
wikinoor: صحیفه_سجادیه،_روایت_حسین_بن_اشکیب