صحرای غربی

صحرای غربی (Western Sahara)
مسجد ملا عبدالعزیز، العیون، مسجد ملا عبدالعزیز، العیون، موقعیت. صحرای غربی(قبلاً صحرای اسپانیا)از شمال به کشور مغرب (مراکش)، از شمال شرقی به الجزایر، از شرق و جنوب به موریتانی، و از غرب به اقیانوس اطلس محدود است. این کشور ۲۶۶,۷۵۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و پایتخت آن بندر العیون است.سیمای طبیعی. این سرزمین، که در غرب صحرای افریقا واقع شده، کشوری تقریباً هموار است که سراسر آن را بیابان ها و دشت های خشک و بی آب و علف فراگرفته و از نظر جغرافیایی به دو ناحیۀ شمالی با نام ساقیه الحمراء و ناحیۀ جنوبی با نام وادی الذهب یا ریو دِ اورو تقسیم می شود. این کشور رودخانۀ دائمی ندارد و ارتفاع بلندترین نقطۀ آن، که در مرز شرقی جا دارد، ۸۰۵ متر است. سِمارَه و داخله از شهرهای مهم این کشورند و اقلیم آن گرم و خشک و کم باران است.
اقتصاد. فسفات عمده ترین ذخایر زیرزمینی و صادراتی این کشور است و پرورش شتر و بز و نیز صید ماهی از دیگر منابع مهم درآمد آن محسوب می شود.
حکومت و سیاست. نوع حکومت این کشور از ۱۹۷۶ جمهوری در تبعید است و مجلس آن ۴۵ عضو در تبعید دارد و پولیساریو (جبهۀ خلق برای آزادی) زمام امور کشور را موقتاً در دست دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت صحرای غربی حدود ۵۳۱هزار نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به حدود۲ نفر در کیلومتر مربع می رسد. اکثر جمعیت آن را عرب های بربر تشکیل می دهند که به زبان عربی گفت وگو می کنند و پیرو آیین اسلام اند. مورها، طوارق ها، و توبوس ها در قرن ۵م در صحرای غربی ساکن شدند؛ بسیاری از یمنی ها نیز در قرن ۱۳م به این سرزمین مهاجرت کردند و بر شمار ساکنان آن افزودند. پرتغالی ها در قرن ۱۵م به آن جا وارد شدند و به تجارت برده و کائوچو پرداختند. در آغاز قرن ۱۸، اسپانیا صحرای غربی را تصرف کرد و آن را صحرای اسپانیا نامید. ساکنان صحرا که از حضور بیگانگان در میهن شان ناراضی بودند با فرانسوی ها، که مراکش را در تصرف داشتند، و نیز استعمارگران اسپانیایی به مخالفت برخاستند، اما طی عملیات نظامی سال های ۱۹۱۳ تا ۱۹۲۰ سرکوب شدند و اسپانیا بر صحرا استیلا یافت. کشف منابع عظیم فسفات در صحرای غربی بر اهمیت منطقۀ مزبور افزود و به رونق و فعالیت های اقتصادی آن کمک کرد. درپی حمایت سازمان ملل متحد از حقوق مردم صحرای غربی، در ۱۹۷۳ جبهه ای با نام پولیساریو برای آزادی آن تأسیس شد و دولت اسپانیا وادار شد که با خودمختاری صحرای غربی موافقت کند. دولت های مغرب و موریتانی که هر کدام بخشی از صحرای غربی را جزئی از خاک خود می دانستند، مدعی مالکیت سرزمین مزبور شدند و طی موافقت نامه ای بین اسپانیا، مغرب، موریتانی ادارۀ امور صحرای غربی به کشورهای مغرب و موریتانی واگذار شد. جبهۀ پولیساریو با این توافق مخالفت کرد و مغرب را به واکنش نظامی واداشت. دولت اسپانیا در ۱۹۷۶ منطقه را ترک کرد و جبهۀ پولیساریو، که پس از عملیات نظامی مغرب موقتاً آرام شده بود، دوباره سربلند کرد و استقلال جمهوری دموکراتیک صحرای غربی را اعلام داشت. این اقدام با واکنش منفی مغرب و موریتانی روبه رو شد و جبهۀ مزبور را به نبرد مسلحانه علیه موریتانی واداشت. موریتانی در مقابلۀ نظامی با پولیساریو شکست خورد، اما مغرب بخش هایی از نواحی تحت سلطۀ موریتانی را نیز بر متصرفات خود افزود. پیروزی های جبهۀ پولیساریو در مقابله با موریتانی، موقعیت بین المللی پولیساریو را مستحکم کرد و نمایندگان آن در اجلاس ژوئن ۱۹۸۰ سازمان وحدت افریقا شرکت کردند؛ سازمان ملل متحد نیز از مغرب خواست تا نیروهای خود را از صحرای غربی فرا بخواند و با استقلال آن موافقت کند. مغرب در واکنش به خواستۀ سازمان ملل متحد بر شدت عملیات نظامی خود در این کشور افزود و حدود دوسوم از اراضی کشور مزبور را، ازجمله معادن مهم فسفات، ضمیمۀ خاک خود کرد، از سازمان وحدت افریقا نیز کناره گرفت و هزاران شهروند مغربی را نیز به صحرای غربی گسیل داشت تا به نفع مغرب در همه پرسی ژانویۀ ۱۹۹۲ شرکت کنند. سازمان ملل متحد که از رفتار مغرب ناراضی بود، همه پرسی را به تعویق انداخت و موافقت کرد تا صحرای غربی به مدت چهار سال به عنوان بخشی از کشور مغرب ولی به صورت خودگردان داخلی باقی بماند و پس از این مدت در یک همه پرسی برای استقلال یا الحاق به مغرب تصمیم گیری کند.