صبا محسن

صبا، محسن (تهران ۱۲۸۵ـ امریکا ۱۳۷۱ش)
صبا، محسن
فهرست نویس، کتابدار، استاد دانشگاه، نویسنده، پژوهشگر، مترجم ایرانی و مؤسس انجمن دوست داران کتاب. تحصیلات خود را در مدرسه های مختلف انجام داد، سپس همراه گروهی از محصّلان اعزامی، به فرانسه رفت و از دانشکدۀ حقوق پاریس دانشنامۀ دکتری گرفت و نخستین ایرانی است که از مدرسۀ عالی «شارت»، مدرسۀ تعلیمات مربوط به بایگانی و کتابداری، دیپلم گرفت. پس از بازگشت به ایران، در بانک ملی مشغول خدمت شد. در ۱۳۱۶ش کتابخانۀ بانک ملی را پایه گذاری و مجموعه سازی کرد که حدود پانزده سال از نظر مجموعه، نظم و ترتیب و فهرست، از شمار بهترین کتابخانه ها بود و در ۱۳۲۴ش فهرست آن را، که نخستین فهرست منظّم و مطابق اصول کتاب شناسی از یک کتابخانۀ ایران بود، به چاپ رساند. در همان سال ها انجمن دوست داران کتاب را، که نخستین انجمن به اسلوب جدید برای نشر کتاب های ظریف و زیبا بود، تأسیس کرد. ضمن خدمت در بانک ملی و تدریس در دانشگاه تهران، به استادی در دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران رسید. به ابتکار او تدریس کتابداری در دانشسرای عالی آغاز شد، اما چون روش سنتی کتابداری چندان برای تدریس مفید نبود، اصول فن کتابداری و تنظیم کتابخانه های عمومی و خصوصی تهران را که براساس منابع اروپایی و مشاهدات تازۀ خود در اروپا تألیف کرده بود، به چاپ رساند. رشتۀ علمی بایگانی را نیز ایجاد و در این زمینه اصول بایگانی را تألیف کرد. از دیگر تألیفات اوست: فرهنگ بیان اندیشه ها؛ اصول آماری و کلیات آمار اقتصادی. از ترجمه های اوست: مسافرت به ایران (الکسیس سولتی کف)؛ صدای انسانی (ژان کوکتو).