صادقی بیگ افشار یا صادقی کتابدار ( زاده ۱۵۳۳ در تبریز — درگذشته ۱۶۱۰ در اصفهان ) شاعر و نگارگر ایرانی عهد شاه عباس صفوی بود.
صادقی بیگ افشار از ایل افشار در محلهٔ ویجویه، تبریز زاده شد، زبان مادری اش ترکی اوغوز بود. استادش در نگارگری مظفر علی، خواهرزاده و شاگرد کمال الدین بهزاد بود. او را باید بدون شک در راس مکتب نگارگری مکتب قزوین به شمار آورد.
... [مشاهده متن کامل]
او از بزرگان ایل ترک خدابنده لوی ترک قزلباش بود که در گیلان سکنی گزیده بود. او در نظم و نثر فارسی و ترکی جغتایی مهارت داشت. او از نقاشان مشهور زمان خود بود و تذکره ای از وی در باره مشاهیر زمان خود بر جای مانده است که در تبریز منتشر شده است.
صادقی از ایل خدابنده لو و از مجموعه ها و اوبه های ترکمانان شاملوست که جزئی از قبایل درجه اول در تشکیلات قزلباش به شمار رفته اند. اما برخی از نویسندگان نظیر اسکندبیک منشی، مؤلف تاریخ عالم آرای عباسی، و قاضی احمد قمی، مؤلف گلستان هنر، وی را از طایفهٔ افشار دانسته اند که با توجه به سخنان خود صادقی بیک مبنی بر خدابنده لو بودنش و این که اقوام خدابنده لو از طوایف شاملوها به شمار می آیند، نمی تواند صحت داشته باشد.
صادقی برخلاف بسیاری از هنرمندان بزرگ دوران صفوی از خانواده های هنرمندان مهم نبود. به نظر می رسد که او اولین فرد در خانواده اش بود که به جای نظامی گری، شغل هنری انتخاب کرد. او حتی بعد از اینکه هنرمند مشهوری شده بود، هنوز خود را یکی از اعضای طبقهٔ نظامی حامی حکومت صفوی می دانست. اوایل جوانی وی به عنوان جنگجوی قزلباش سپری شد. در سال ۹۶۰ ق/۱۵۵۳ م که بیست ساله بود، پدرش به احتمال قوی در یکی از کشمکش های معمول در بین قبایل قزلباش کشته شد. صادقی به احتمال زیاد از ترس کشته شده، به سمت مناطق غربی کشور، یعنی به عثمانی، فرار کرد. او در حلب سوریه، که سرزمین اصلی قبیله اش خدابنده لو بود، ساکن بود و به خاطر دوستی با باقی چلبی، شاعر مشهور عثمانی به انجمن های فرهنگی وارد شد.
صادقی پس از چندی به بغداد رفت و چند سال هم در آنجا زندگی کرد و روابط دوستانه ای با عهدی، شاعر و نویسندهٔ گلشن الشعرا برقرار کرد. وی پس از چند سال اقامت در عثمانی به ایران بازگشت و احتمالاً از حدود ۹۶۶ تا ۹۷۲ ق / ۱۵۵۹ تا ۱۵۶۵ م عمرش را در خدمت امیرانی مثل مهدی قلی خان ( اشراف زادهٔ ترکمنی که بعدها با حمایت شاه عباس اول قدرت زیادی یافت ) مختلف سپری کرد.
صادقی بیگ افشار از ایل افشار در محلهٔ ویجویه، تبریز زاده شد، زبان مادری اش ترکی اوغوز بود. استادش در نگارگری مظفر علی، خواهرزاده و شاگرد کمال الدین بهزاد بود. او را باید بدون شک در راس مکتب نگارگری مکتب قزوین به شمار آورد.
... [مشاهده متن کامل]
او از بزرگان ایل ترک خدابنده لوی ترک قزلباش بود که در گیلان سکنی گزیده بود. او در نظم و نثر فارسی و ترکی جغتایی مهارت داشت. او از نقاشان مشهور زمان خود بود و تذکره ای از وی در باره مشاهیر زمان خود بر جای مانده است که در تبریز منتشر شده است.
صادقی از ایل خدابنده لو و از مجموعه ها و اوبه های ترکمانان شاملوست که جزئی از قبایل درجه اول در تشکیلات قزلباش به شمار رفته اند. اما برخی از نویسندگان نظیر اسکندبیک منشی، مؤلف تاریخ عالم آرای عباسی، و قاضی احمد قمی، مؤلف گلستان هنر، وی را از طایفهٔ افشار دانسته اند که با توجه به سخنان خود صادقی بیک مبنی بر خدابنده لو بودنش و این که اقوام خدابنده لو از طوایف شاملوها به شمار می آیند، نمی تواند صحت داشته باشد.
صادقی برخلاف بسیاری از هنرمندان بزرگ دوران صفوی از خانواده های هنرمندان مهم نبود. به نظر می رسد که او اولین فرد در خانواده اش بود که به جای نظامی گری، شغل هنری انتخاب کرد. او حتی بعد از اینکه هنرمند مشهوری شده بود، هنوز خود را یکی از اعضای طبقهٔ نظامی حامی حکومت صفوی می دانست. اوایل جوانی وی به عنوان جنگجوی قزلباش سپری شد. در سال ۹۶۰ ق/۱۵۵۳ م که بیست ساله بود، پدرش به احتمال قوی در یکی از کشمکش های معمول در بین قبایل قزلباش کشته شد. صادقی به احتمال زیاد از ترس کشته شده، به سمت مناطق غربی کشور، یعنی به عثمانی، فرار کرد. او در حلب سوریه، که سرزمین اصلی قبیله اش خدابنده لو بود، ساکن بود و به خاطر دوستی با باقی چلبی، شاعر مشهور عثمانی به انجمن های فرهنگی وارد شد.
صادقی پس از چندی به بغداد رفت و چند سال هم در آنجا زندگی کرد و روابط دوستانه ای با عهدی، شاعر و نویسندهٔ گلشن الشعرا برقرار کرد. وی پس از چند سال اقامت در عثمانی به ایران بازگشت و احتمالاً از حدود ۹۶۶ تا ۹۷۲ ق / ۱۵۵۹ تا ۱۵۶۵ م عمرش را در خدمت امیرانی مثل مهدی قلی خان ( اشراف زادهٔ ترکمنی که بعدها با حمایت شاه عباس اول قدرت زیادی یافت ) مختلف سپری کرد.
