صاحِبُ الزَّنْج، علی بن محمد ( ـ۲۷۰ق)
رهبر قیام زنگیان (از ۲۵۵ـ۲۷۰ق) بر ضد خلافت عباسی . صاحِبُ الزّنج از نوادگان امام سجاد (ع ) بود، ولی با توجه به منابع و مآخذ، نمی توان نظر قاطعی دربارۀ اصل و نسب او داد. وی یکی از جنبش های بزرگ غلامان را در تاریخ اسلام به مدت پانزده سال در قرن سوم پدید آورد. وخامت اوضاع سیاسی ، مخالفت شیعیان و مبارزات آنان با حکومت ، درگیری زمین داران با بردگان ، کارهای سخت و فشارهای روانی بردگان در باتلاق های بصره ، اسراف کاری خلفا و فرماندهان ترک از عواملی بود که به صاحِبُ الزَّنْج فرصت داد تا قیامی برای رسیدن به حکومت بر پایۀ اتحاد خوارج ، برخی علویان ، بردگان و ستمدیدگان به وجود آورد. وی توانست با رهبری بردگان سیاه در مناطق وسیعی از جنوب عراق و خوزستان به مرکزیت بصره دست یابد و بارها سپاهیان خلیفه عباسی ، معتمد، را شکست دهد. سرانجام در آخرین رویارویی ، موفق، برادر خلیفه، با نیرنگ و تدبیر قیام را در نزدیکی اهواز درهم شکست و صاحب الزنج را به قتل رسانید. دربارۀ اعتقادات و مذهب وی مانند نسب او اختلاف است به هر حال ، بعضی او را عرب و از طایفۀ عبدالقیس و گروهی نیز وی را ایرانی و اهل ورزنین، نزدیک ری، دانسته اند. به نظر می رسد وی برای رسیدن به اهداف خود دائماً تغییر هویت و مذهب می داده است. شواهدی از اعتقاداتش و نیز کشتار فجیع زنان و کودکان شائبۀ خارجی بودن وی را تأیید می کند.
رهبر قیام زنگیان (از ۲۵۵ـ۲۷۰ق) بر ضد خلافت عباسی . صاحِبُ الزّنج از نوادگان امام سجاد (ع ) بود، ولی با توجه به منابع و مآخذ، نمی توان نظر قاطعی دربارۀ اصل و نسب او داد. وی یکی از جنبش های بزرگ غلامان را در تاریخ اسلام به مدت پانزده سال در قرن سوم پدید آورد. وخامت اوضاع سیاسی ، مخالفت شیعیان و مبارزات آنان با حکومت ، درگیری زمین داران با بردگان ، کارهای سخت و فشارهای روانی بردگان در باتلاق های بصره ، اسراف کاری خلفا و فرماندهان ترک از عواملی بود که به صاحِبُ الزَّنْج فرصت داد تا قیامی برای رسیدن به حکومت بر پایۀ اتحاد خوارج ، برخی علویان ، بردگان و ستمدیدگان به وجود آورد. وی توانست با رهبری بردگان سیاه در مناطق وسیعی از جنوب عراق و خوزستان به مرکزیت بصره دست یابد و بارها سپاهیان خلیفه عباسی ، معتمد، را شکست دهد. سرانجام در آخرین رویارویی ، موفق، برادر خلیفه، با نیرنگ و تدبیر قیام را در نزدیکی اهواز درهم شکست و صاحب الزنج را به قتل رسانید. دربارۀ اعتقادات و مذهب وی مانند نسب او اختلاف است به هر حال ، بعضی او را عرب و از طایفۀ عبدالقیس و گروهی نیز وی را ایرانی و اهل ورزنین، نزدیک ری، دانسته اند. به نظر می رسد وی برای رسیدن به اهداف خود دائماً تغییر هویت و مذهب می داده است. شواهدی از اعتقاداتش و نیز کشتار فجیع زنان و کودکان شائبۀ خارجی بودن وی را تأیید می کند.
wikijoo: صاحب_الزنج،_علی_بن_محمد_(_ـ۲۷۰ق)