شیوه های تقسیم

[ویکی فقه] نقش تقسیم در زندگی روزمره بسیار پر اهمیت است، تقسیم اگر با شرایط و قواعد مورد نظر صورت گیرد بسیاری از گره ها را می گشاید و از بروز مشکلات جلوگیری می کند.
یکی از مهم ترین شرایط آن این است که تمام اقسام در مقسم گنجانده شود، اصطلاحا تقسیم مورد نظر جامع افراد و مانع اغیار باشد. منطق دانان برای احراز این شرط عمده، شیوه های گوناگونی را برای تقسیم بیان کرده اند:
تقسیم ثنایی
در این شیوه، شیء مورد نظر به صورت دوران بین نفی و اثبات تا جایی تقسیم می شود که دیگر قابل قسمت نباشد. تقسیم هم میتواند در ناحیه اثبات ادامه پیدا کند و هم در ناحیه نفی و به جایی برسد که دیگر تقسیم قطع شود. روشن است که میان نفی و اثبات چیزی واسطه نیست، یک چیز یا هست یا نیست، نمی توان گفت هم هست و هم نیست، و چون میان دو چیز دوران دارد آنرا تقسیم ثنایی یعنی دو تایی می نامند. به همین دلیل تقسیم مورد نظر ناگزیر جامع افراد و مانع اغیار است.
← مثال
در این روش برخلاف روش گذشته که تمام اقسام را در طی تقسیم های مختلفی که میان نفی و اثبات جریان دارد، به دست می آوردند، سعی می شود از همان آغاز تمام اقسام مورد نظر بیان شود. چنان که وقتی انسان را به مرد و زن تقسیم می کنند، روشن است که تمام افراد انسان در زن و مرد داخل اند و چیزی بیرون از آن قرار ندارد. در درون تقسیم تفصیلی نیز شیوه های عقلی و استقرایی قابل تحقق است.
← تقسیم تفصیلی عقلی
...