شیوه تولید سوسیالیستی

شیوه تولید سوسیالیستی ( به انگلیسی: Socialist mode of production ) که گاهی با عنوان شیوه تولید کمونیستی یا سوسیالیسم یا کمونیسم مارکسی شناخته می شود، مرحله تاریخی خاصی از توسعه اقتصادی و مجموعه روابط تولید متناظر آن است که از سرمایه داری در طرح واره ماتریالیسم تاریخی در نظریه مارکسیستی پدید می آید. کارل مارکس و فردریش انگلس اصطلاحات کمونیسم و سوسیالیسم را به جای یکدیگر به کار بردند. [ ۱] [ ۲] تعریف مارکسیستی از سوسیالیسم، تولید برای ارزش استفاده—یعنی ارضای مستقیم نیازهای انسانی یا خواسته های اقتصادی—است، بنابراین قانون ارزش دیگر فعالیت اقتصادی را هدایت نمی کند. تولید مارکسیستی برای استفاده از طریق برنامه ریزی اقتصادی آگاهانه هماهنگ می شود. به عقیده مارکس، توزیع محصولات بر اساس اصل «به هرکس بنا به نیازش» استوار است. [ ۳] مدل های اقتصادی شوروی اغلب محصولات را بر اساس اصل «به هر کدام بنا به سهمش» توزیع می کردند. [ ۴] مشخصه روابط اجتماعی سوسیالیسم این است که پرولتاریا ابزارهای تولید را به طور مؤثر از طریق شرکت های تعاونی، مالکیت عمومی یا ابزارهای صنایع دستی خصوصی و خود مدیریتی کنترل می کند، ارزش مازاد به طبقه کارگر و در نتیجه کل جامعه می رود. [ ۵]
مفهوم مارکسیستی از سوسیالیسم به ویژه اشکال اولیه سوسیالیسم بازار مبتنی بر اقتصاد کلاسیک مانند متقابل گرایی و سوسیالیسم ریکاردی در مقابل سایر مفاهیم اولیه سوسیالیسم قرار دارد. بر خلاف تصور مارکسیستی، این مفاهیم از سوسیالیسم مبادله کالایی—بازارها—را برای کار و ابزارهای تولید که به دنبال تکمیل فرآیند بازار بودند حفظ کردند. [ ۶] ایده مارکسیستی سوسیالیسم نیز به شدت با سوسیالیسم اتوپیایی مخالف بود. اگر چه مارکس و انگلس در مورد سوسیالیسم بسیار کم نوشتند و از ارائه جزئیات در مورد چگونگی سازماندهی آن غفلت کردند[ ۷] اما بسیاری از دانشمندان علوم اجتماعی و اقتصاددانان نئوکلاسیک از نظریه مارکس به عنوان مبنایی برای توسعه مدل های خود از نظام های اقتصادی سوسیالیستی استفاده کرده اند. دیدگاه مارکسیستی از سوسیالیسم به عنوان یک نقطه مرجع در طول بحث محاسبات سوسیالیستی عمل کرد.
کارل مارکس شخصاً از اصطلاح سوسیالیسم برای اشاره به این تحول استفاده نکرد و آن را یک جامعه کمونیستی نامید که هنوز به مرحله بالاتر خود نرسیده است. [ ۸] اصطلاح سوسیالیسم در انقلاب روسیه توسط ولادیمیر لنین رایج شد. این دیدگاه با مفاهیم اولیه سوسیالیسم که در آن قانون ارزش دیگر فعالیت اقتصادی را هدایت نمی کند سازگار است و به آن کمک می کند. روابط پولی در قالب ارزش مبادله، سود، بهره و کار مزدی عمل نمی کند و در مورد سوسیالیسم مارکسیستی کاربرد ندارد. [ ۹]