شیخ الاسلام «احمد ابن ابوالحسن جامی نامقی ترشیزی» معروف به شیخ احمد جام ( زاده ۴۴۰ - درگذشته ۵۳۶ هجری قمری ) ملقب به «ابونصر احمد ژنده پیل» یا به طور خلاصه «ژنده پیل» از عارفان، صوفیان و شاعران قرن ششم و دوره سلجوقی بود - عمر او تا ۲۲ سالگی به بطالت و می خوارگی گذشت ولی در همین دوران بود که توبه کرد و دوازده سال در کوه های نامق و سپس شش سال در کوه های بزد عزلت کشید و در مسجد نور که هنوز هم بنای آن همان جاست رفت و در آنجا به هدایت و راهنمایی مردم می پرداخت. سرانجام پس از هجده سال و در ۴۰ سالگی برای ارشاد مردم به میان تربت جام آمد.
... [مشاهده متن کامل]
وی در زندگی خود سفرهای بسیاری کرد و به نیشابور، هرات، بوزجان، مرو، باخرز و بسطام مسافرت کرد و با بعضی از مشایخ خراسان نیز آشنایی پیداکرد. در معدآباد جام خانقاهی برپاکرد و به تألیف کتاب و تربیت مریدان پرداخت. در مدت کوتاهی آوازهٔ او بلند شد و مورد توجه امرا و حاکمین قرار گرفت. سلطان سنجر که اوصاف او را شنیده بود، برای دیدن او به قریهٔ معدآباد آمد و از مریدان وی گشت.
طول عمر وی را بیشتر مراجع ۹۵ سال و بعضی ۹۶ سال ذکر کرده اند. در سالهای پایان زندگی به سفر حج رفت و در دهم محرم سال ۵۳۶ قمری درگذشت. آرامگاه وی که به مزار شیخ جام معروف است امروزه نیز زیارتگاه مریدان و دوست داران وی است.
او در سال ۴۴۰ هجری قمری ( و یا۴۴۱ هجری قمری ) در روستای نامق شهرستان کوهسرخ متولدشد. نیاکان او از نوادگان جریر بن عبدالله، ( از صحابه پیامبر اسلام ) بودند. نام او با القابی که به او داده اند چنین است: «شیخ الاسلام، قطب الاوتاد، شیخ ابونصر احمد ژنده پیل». گاه او را «پیر جام» یا شیخ جام نیز نامیده اند.
نیای بزرگ او جریر بن عبداللّه بجلی از صحابه پیغمبر بود و گویند در تیراندازی در میان عرب مانند نداشت.
مشهور است در جوانی تحولی روحی به او دست داد و به عرفان روی آورد. از مردم کناره گرفت و ۱۲ سال در ارتفاعات کوهستان نامق و سپس ۶ سال در کوهستان بزد گوشه گرفت و به مطالعه در قرآن و تفاسیر و تحقیق در حال عرفاً پرداخت، یعنی روی هم رفته ۱۸ سال در خلوت و انزوا بسر برد.
مسلماً این دوران خلوت و انزوا در زندگی شیخ جام دورانی پربار و مؤثر بوده است و بسیاری از معلومات و اندوخته ها و تجربه های معنوی در آن دوران رقم خورده است. وی در چهل سالگی به تعلیم و ارشاد و گفتار و نگارش رساله و کتاب پرداخت و ناحیهٔ جام ( زام ) پایگاه حضور معنوی وی گردید و وی نیز به سبب همین حضور دیرپا به شیخ جام ملقب گردید. وی سفرهایی به نقاط مختلف کرد. در این سفرها بود که نفوذی در طبقات مختلف به وجود آورد و مردمانی به او روی آوردند. شیخ جام در ۱۰ محرم ۵۳۶ هجری قمری درگذشت. او را در خانقاهش واقع در معد آباد که بعدها به تربت جام شهرت یافت دفن کردند.
... [مشاهده متن کامل]
وی در زندگی خود سفرهای بسیاری کرد و به نیشابور، هرات، بوزجان، مرو، باخرز و بسطام مسافرت کرد و با بعضی از مشایخ خراسان نیز آشنایی پیداکرد. در معدآباد جام خانقاهی برپاکرد و به تألیف کتاب و تربیت مریدان پرداخت. در مدت کوتاهی آوازهٔ او بلند شد و مورد توجه امرا و حاکمین قرار گرفت. سلطان سنجر که اوصاف او را شنیده بود، برای دیدن او به قریهٔ معدآباد آمد و از مریدان وی گشت.
طول عمر وی را بیشتر مراجع ۹۵ سال و بعضی ۹۶ سال ذکر کرده اند. در سالهای پایان زندگی به سفر حج رفت و در دهم محرم سال ۵۳۶ قمری درگذشت. آرامگاه وی که به مزار شیخ جام معروف است امروزه نیز زیارتگاه مریدان و دوست داران وی است.
او در سال ۴۴۰ هجری قمری ( و یا۴۴۱ هجری قمری ) در روستای نامق شهرستان کوهسرخ متولدشد. نیاکان او از نوادگان جریر بن عبدالله، ( از صحابه پیامبر اسلام ) بودند. نام او با القابی که به او داده اند چنین است: «شیخ الاسلام، قطب الاوتاد، شیخ ابونصر احمد ژنده پیل». گاه او را «پیر جام» یا شیخ جام نیز نامیده اند.
نیای بزرگ او جریر بن عبداللّه بجلی از صحابه پیغمبر بود و گویند در تیراندازی در میان عرب مانند نداشت.
مشهور است در جوانی تحولی روحی به او دست داد و به عرفان روی آورد. از مردم کناره گرفت و ۱۲ سال در ارتفاعات کوهستان نامق و سپس ۶ سال در کوهستان بزد گوشه گرفت و به مطالعه در قرآن و تفاسیر و تحقیق در حال عرفاً پرداخت، یعنی روی هم رفته ۱۸ سال در خلوت و انزوا بسر برد.
مسلماً این دوران خلوت و انزوا در زندگی شیخ جام دورانی پربار و مؤثر بوده است و بسیاری از معلومات و اندوخته ها و تجربه های معنوی در آن دوران رقم خورده است. وی در چهل سالگی به تعلیم و ارشاد و گفتار و نگارش رساله و کتاب پرداخت و ناحیهٔ جام ( زام ) پایگاه حضور معنوی وی گردید و وی نیز به سبب همین حضور دیرپا به شیخ جام ملقب گردید. وی سفرهایی به نقاط مختلف کرد. در این سفرها بود که نفوذی در طبقات مختلف به وجود آورد و مردمانی به او روی آوردند. شیخ جام در ۱۰ محرم ۵۳۶ هجری قمری درگذشت. او را در خانقاهش واقع در معد آباد که بعدها به تربت جام شهرت یافت دفن کردند.
