شیبانیان
لغت نامه دهخدا
شیبانیان. [ ش َ ] ( اِخ ) نسل ششم شیبان بن جوجی موسوم به منگوتیمور یا ازبک ، خان کل سیراُردو معاصر بود. قبایل خاندان شیبان از آن تاریخ به بعد به ازبکان مشهور شدند و این اسم بر روی ایشان ماند. بعد از انقراض خاندان «باتو» چند تن از خاندان شیبان بمقام خانی کل رسیده اند و در دوره دوم ایام منازعات خاندانهای متخاصم ، یعنی بعد از طرد توقتمش «درویش خان » و «سیداحمد» به احتمال قوی نماینده خاندان شیبانی بوده اند. شعبه اصلی این خاندان در اردوگاه اولی خود ماندندو عنوان تزارهای تیومن را پیدا کردند و ایشان گاهی نیز بر قسمت عظیمی از سیبریه مسلط بودند، و اگرچه تا1659 م. یعنی تا موقعی که قبایل «قلموق » مساکنشان را بتصرف داشتند باقی بودند ولی مدتها قبل از این تاریخ اعتبار خود را از دست داده بودند و فقط اسمی از ایشان بجا مانده بود. از این شعبه مهمتر فرزندان پولادپسر منگوتیمورند که یک بار هم بمقام خانی کل سیراُردو رسیده اند. دو پسر پولاد ابراهیم و عربشاه بترتیب جد خانان بخارا و خانان خوارزم و خیوه اند. خانات اول را محمد شیبانی نواده ابوالخیرخان تأسیس کرد و ابوالزبیرخان خود نواده ابراهیم است که در 1520 م. میزیسته. خانات بخارا تا ایام اخیر باقی بودند و «کائوفمان » سردار روسی آنرا در سال 1285 هَ. ق. / 1868 م.تحت تبعیت روسیه درآورد. عربشاه مؤسس خانات خیوه ، اگرچه بمقام خانی کل سیراُردو نرسیده ولی سکه ای از او در دست است که قبل از هجوم توقتمش در دشت قپچاق ضرب شده. پنجمین پشت او «ایلبرس خان » پس از مرگ محمد شیبانی ظاهراً در حدود 921 هَ. ق. / 1515 م. تمام ماوراءالنهر را بتصرف درآورد و فرزندان او تا اوایل قرن حاضر به خانان خیوه معروف بودند ولی از سال 1289 هَ. ق. / 1872 م. ببعد روسیه ایشان را تحت تعقیب خود درآورده بود. ( از فرهنگ فارسی معین ). رجوع به شیبانیه در دائرةالمعارف اسلامی و تاریخ جهانگشای ج 1 ص 1445 و طبقات سلاطین لین پول ص 214، 212، 241، 243 شود.
شیبانیان. [ ش َ ] ( اِخ ) قسمت عمده از قبایل شیبانی که در ناحیه «تیومن » سکونت داشتند تحت سرکردگی محمد شیبانی بماوراءالنهر کوچ کردند و امرای تیموری را از بین بردند و دولت ازبکان را تأسیس نمودند. این دولت که خانات بخارا و خیوه شاخه هایی از آن بودند تا تصرف این قسمت بتوسط روسها وجود داشتند.ازبکان تحت امر چند سلسله بر ماوراءالنهر مستولی بودند، و از آن جمله امرای شیبانی است که در تمام قرن یازدهم هجری این خطه را تحت حکومت خود داشتند، ولی خوارزم را خانان این ناحیه که نیز اولاد شیبان بودند وخراسان را صفویه از تحت حکومت ایشان بیرون بردند. اسامی افراد این شعبه از شیبانیان از این قرار است :بیشتر بخوانید ...
فرهنگ فارسی
نسل ششم شبیان بن جوجی موسوم به منگو تیمور با ازبک خان کل سیرا رود معاصر بود قبایل خاندان شیبانیان از آن تاریخ به بعد به ازبکان مشهور شدند و این اسم بروی ایشان ماند .
دانشنامه آزاد فارسی
شِیبانیان
سلسله ای ترک ـ مغول در آسیای میانه، از اعقاب شیبان، پسر پنجم جوجی، فرزند چنگیزخان مغول. شیبانیان دو شاخۀ متمایز داشتند: ابوالخیریان، که در اوایل قرن ۹ق بر شهرهای ماوراء النهر و خوارزم مسلط شدند و تقریباً در تمام این قرن بر جنوب قزاقستان کنونی، شرق و جنوب ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و شمال افغانستان حکومت کردند، و شاخۀ عربشاهی ـ یادگاری که منطقۀ ترکمنستان کنونی و غرب ازبکستان، یعنی اراضی آمو دریای سفلی و دلتای وسیع آن و واحه های امتداد دامنه های شمالی کوپت داغ را در دست داشتند. خاستگاه شیبانیان دشت قبچاق بود و از آن جا به قزاقستان آمدند و همراه با طوایف تابع خود به ازبک مشهور شدند. محمد شیبانی، معروف به شیبک خان ازبک، نوۀ ابوالخیرخان، تیموریان را از ماورا لنهر راند و حکومت خود را در آسیای میانه و شرق خراسان گسترش داد. در ۹۱۴م شاه اسماعیل صفوی قشونی به کمک بابر فرستاد تا سمرقند را از شیبانیان بازپس گیرد و در ۹۱۶ در نبرد با شیبک خان پیروز شد و او را بکشت و سرش را برای بایزید سوم عثمانی فرستاد. در ۱۰۰۶ عبدالله خان شیبانی مرد و پسرش عبدالمؤمن بسیاری از خان های مهم ازبک را با خود دشمن کرد و شش ماه بعد از مرگ پدر کشته شد و حکومت بخارا به خاندان جانی بیگیان منتقل شد. در ۱۰۰۷ طُغاتیمور عربشاهی با حمایت اغلب امیران ازبک، در خیوه و خوارزم به حکومت رسید و خاندان او تا ۱۱۰۷ حکومت این ناحیه را در دست داشتند. خان نشین خوقند نیز در اختیار اعقاب ابوالخیر شیبانی بود تا در ۱۸۷۶ به دست روسیه افتاد.
سلسله ای ترک ـ مغول در آسیای میانه، از اعقاب شیبان، پسر پنجم جوجی، فرزند چنگیزخان مغول. شیبانیان دو شاخۀ متمایز داشتند: ابوالخیریان، که در اوایل قرن ۹ق بر شهرهای ماوراء النهر و خوارزم مسلط شدند و تقریباً در تمام این قرن بر جنوب قزاقستان کنونی، شرق و جنوب ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و شمال افغانستان حکومت کردند، و شاخۀ عربشاهی ـ یادگاری که منطقۀ ترکمنستان کنونی و غرب ازبکستان، یعنی اراضی آمو دریای سفلی و دلتای وسیع آن و واحه های امتداد دامنه های شمالی کوپت داغ را در دست داشتند. خاستگاه شیبانیان دشت قبچاق بود و از آن جا به قزاقستان آمدند و همراه با طوایف تابع خود به ازبک مشهور شدند. محمد شیبانی، معروف به شیبک خان ازبک، نوۀ ابوالخیرخان، تیموریان را از ماورا لنهر راند و حکومت خود را در آسیای میانه و شرق خراسان گسترش داد. در ۹۱۴م شاه اسماعیل صفوی قشونی به کمک بابر فرستاد تا سمرقند را از شیبانیان بازپس گیرد و در ۹۱۶ در نبرد با شیبک خان پیروز شد و او را بکشت و سرش را برای بایزید سوم عثمانی فرستاد. در ۱۰۰۶ عبدالله خان شیبانی مرد و پسرش عبدالمؤمن بسیاری از خان های مهم ازبک را با خود دشمن کرد و شش ماه بعد از مرگ پدر کشته شد و حکومت بخارا به خاندان جانی بیگیان منتقل شد. در ۱۰۰۷ طُغاتیمور عربشاهی با حمایت اغلب امیران ازبک، در خیوه و خوارزم به حکومت رسید و خاندان او تا ۱۱۰۷ حکومت این ناحیه را در دست داشتند. خان نشین خوقند نیز در اختیار اعقاب ابوالخیر شیبانی بود تا در ۱۸۷۶ به دست روسیه افتاد.
wikijoo: شیبانیان
پیشنهاد کاربران
پیشنهادی ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید