شکم پایان

شکم پایان ( Gastropoda ) یکی از رده های جانوری از شاخهٔ نرم تنان هستند. ردهٔ شکم پایان، پس از حشرات، از نظر تنوع بزرگ ترین ردهٔ جانوری است.
به آن ها به این خاطر شکم پا گفته می شود که قسمت زیرین و نسبتاً طولانی بدن آن ها ماهیچه هایی قوی دارد که «راه رفتن» آن ها با همین ماهیچه ها انجام می شود. شکم پایان تنها نرم تنانی هستند که در خشکی هم زندگی می کنند.
حلزون ها، لیسه ها، حلزون های زمین، انواع صدف های دریایی، و خاره چسب ها از جانوران شناخته شده تر در ردهٔ شکم پایان هستند. جنس های نام برده هر یک هزاران گونه خاک زی و آب زی دارند.
تاریخ سنگواره ایِ شکم پایان به کامبرین پسین می رسد. در ردهٔ شکم پایان ۶۱۱ خانواده وجود دارد که ۲۰۲ خانواده منقرض شده و تنها از طریق بازمانده های سنگواره ها شناخته شده اند. [ ۱] امروزه بین ۶۰هزار تا ۸۰هزار گونه حلزون و لیسهٔ زنده شناسایی شده اند. [ ۲] کالبدشناسی، رفتار، تغذیه، و تولید مثل شکم پایان، از گروه تا گروه، تفاوت های زیادی دارد و عمومیت دادن برخی ویژگی ها به همهٔ آن ها مقداری دشوار است.
جانوران شکم پا به طورکلی در زیرِ تن خود دارای ماهیچه های دراز و نیرومندی هستند که به کمک آن ها به آرامی جابجا می شوند. صدف شکم پایان، مانند دیگر نرم تنان، دارای یک پوشش نازک پروتئینی و آلی در بیرون است که در زیر آن لایهٔ ستبری از کربنات کلسیم در شبکه ای نازک از پروتئین ها جا دارد.
برپایهٔ چگونگی چرخش پوستهٔ شکم پایان به چپ یا راست، آن ها را می توان شناسایی و جدا نمود. به هر گونه بیشتر پوسته ها به سوی راست چرخش دارند. شکم پایان تنها نرم تنانی هستند که می توانند تن خود را درون پوسته ۱۸۰ درجه بچرخانند.
از ویژگی های مهم کالبدشناسی حلزون ها فرایندی به نام تابیدگیtorsion است که در زمان رشد آن ها روی می دهد. در این فرایند، تودهٔ امعا و احشای آن ها به هنگام رشد، ۱۸۰ درجه به یک طرف می چرخد، به طوری که مقعد جانور کمابیش در بالای سر آن ها قرار می گیرد. این فرایند با روند پیچ خوردگی صدف حلزون تفاوت دارد و این دو پدیده هایی جداگانه هستند. تابیدگی در همهٔ شکم پایان دیده می شود، اما شکم پایان پشت آب شش opisthobranch در درجات مختلف مقداری واتابیدگی ثانویه از خود نشان می دهند. [ ۳] [ ۴] باور بر این است که علت وجود تابیدگی در بدن حلزون ایجاد توانایی برای به درون کشیده شدن بهتر بدن در صدف به هنگام احساس خطر است.