شکم

- - -
🔴 ۱. واژه �شکم� در زبان فارسی
✅ ریشه شناسی:
واژه ی �شکم� در فارسی میانه به صورت škamb و در فارسی باستان به صورت بازسازی شده ای مانند šakamba - وجود داشته است.
در پارسی میانه ( پهلوی ) شکل آن škamb یا škam بوده است.
> 📚 منبع:
MacKenzie, D. N. ( 1971 ) . A Concise Pahlavi Dictionary. Oxford: Oxford University Press.
( واژه شناسی فارسی میانه، مدخل škam )
این واژه در فارسی نو به صورت �شکم� درآمده است. بنابراین، اصل آن ایرانی است و در زبان های ایرانی میانه و باستان قابل ردیابی است.
- - -
🔴 ۲. واژه �اشکمبه� ( برای سیرابی یا شکمبه حیوانات )
✅ ریشه شناسی:
واژه ی �اشکمبه� یا �شکمبه� در زبان فارسی نو برای بخش داخلی معده حیوانات ( مثلاً سیرابی گاو ) به کار می رود.
این واژه نیز از همان ریشه ی �شکم� پسوند مکان ( به احتمال - به یا - په ) ساخته شده است. یعنی جای شکم یا بخش شکمی. پسوند - به در فارسی ( مانند کنبه = گوشه، خانه به = اتاق مانند ) سابقه دارد.
> 📚 منبع:
Dehkhoda Dictionary ( لغت نامه دهخدا ) ، مدخل �اشکمبه� و �شکم�.
Steingass, F. ( 1892 ) . Persian - English Dictionary, London: Routledge. ( مدخل shikam, ashkamba )
در زبان ترکی نیز واژه ی �işkembe� یا �işkembə� برای شکمبه وجود دارد، اما از فارسی گرفته شده، نه برعکس.
- - -
🔴 ۳. واژه ترکی �ایچمک� و مقایسه با واژه های هندواروپایی
✅ ریشه شناسی �ایچمک�:
در ترکی، فعل i�mek به معنی �نوشیدن� است. این فعل یک فعل اصیل ترکی است، اما هیچ ارتباطی با واژه ی �شکم� یا �اشکمبه� ندارد.
ادعای اینکه چون �ایچمک� به معنای خوردن یا نوشیدن است، پس شکم هم از آن گرفته شده، کاملاً غلط است چون:
واژه ی �شکم� پیش از پیدایش زبان های ترکی امروزی، در فارسی باستان و میانه وجود داشته.
ترکیب واجی �شکـ� در �شکم� از ساختار زبان های ایرانی ناشی می شود و به ریشه های ترکی نمی خورد.
هیچ واژه ای در ترکی با معنای �شکم� که به صورت i�kem یا işkem باشد، وجود ندارد مگر وام واژه هایی از فارسی.
- - -
🔴 ۴. فارسی ( دری ) از ترکی مشتق نشده است
✅ جایگاه زبان فارسی:
زبان فارسی، از خانواده زبان های هندواروپایی و شاخه ایرانی است.
از نظر تاریخی و زبان شناسی، مسیر تکاملی زبان فارسی از فارسی باستان → فارسی میانه → فارسی دری به وضوح قابل ردیابی است.
هیچ زبان شناسی در جهان، چه غربی چه شرقی، فارسی را مشتق از ترکی نمی داند.
ضمایر، افعال، و دستور زبان فارسی با زبان های هندواروپایی مانند لاتین، یونانی، سانسکریت، و اسلاوی ها شباهت دارد، نه ترکی.
> 📚 منابع علمی:
R�diger Schmitt ( 2000 ) , Compendium Linguarum Iranicarum
Gernot Windfuhr ( 2009 ) , The Iranian Languages, Routledge
�mile Benveniste, Origines de la formation des noms en indo - europ�en
- - -
🔴 ۵. شباهت ظاهری بین کلمات ≠ ریشه مشترک
یکی از مغالطه های رایج در این ادعاها این است که اگر دو واژه ظاهراً شبیه اند، حتماً یکی از آن ها از دیگری گرفته شده. درحالی که علم ریشه شناسی ( etymology ) بر اساس:
تحول واج ها در طول زمان
قواعد صرفی و نحوی زبان ها
تطبیق با دیگر زبان های هم خانواده
کار می کند، نه شباهت ظاهری یا سلیقه ای.
- - -
✅ نتیجه گیری
ادعاهایی از قبیل �فارسی از ترکی مشتق شده�، یا �شکم ریشه اش ایچمک است�، هیچ پایه علمی ندارند و در هیچ منبع زبان شناسی معتبر پذیرفته نشده اند. واژه هایی مانند شکم و اشکمبه، ریشه ای ایرانی دارند و ترکی احتمالاً آن ها را وام گرفته است، نه بالعکس.
- - -

• منابع ها. تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. اول و دوم، انتشارات ققنوس، ۱۳۷۴
• تاریخ ادبیات ایران، ذبیح الله صفا، خلاصه ج. سوم، انتشارات بدیهه، ۱۳۷۴
• حسن بیگ روملو، �احسن التواریخ� ( ۲ جلد ) ، به تصحیح�عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹. ( مصحح در پایان جلد اول شرح مفصل و سودمندی از فهرست لغات�ترکی�و�مغولی�رایج در متون فارسی از سده هفتم به بعد را نوشته است )
• فرهنگ فارسی، محمد معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۵
• غلط ننویسیم، ابوالحسن نجفی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۶
• فرهنگ کوچک زبان پهلوی، دیوید نیل مکنزی، ترجمه مهشید فخرایی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ۱۳۷۹