شکل دهی الکتریکی

شکل دهی الکتریکی ( به انگلیسی: Electroforming ) روشی بسیار تخصصی برای تولید قطعه های فلزی به وسیلهٔ رسوب دهی الکتریکی است. در این روش، با استفاده از الکترولیز، فلز را بر روی یک محور ( ماندرل ) رسوب می دهند. محور تنها نقش شکل دادن به قطعه در زمان رسوب دهی را دارد و در آخر جدا می شود.
این روش با آبکاری الکتریکی تفاوت دارد زیرا در این روش ضخامت بیشتر است و نه تنها آن را برای پوشش دهی سطح می توان بکار برد، بلکه می توان یک قطعه از آن ساخت. همچنین در این روش محور از قطعه جدا خواهدشد اما در آبکاری، محور بخشی از قطعه نهایی ست که رسوب نقش پوشش آن را دارد.
از این روش علاوه بر کارهای صنعتی برای ساخت جواهرآلات و کارهای تزئینی نیز استفاده می شود.
فرایند شکل دهی الکتریکی برای تولید تولیدات به نوع ورق با نشاندن مستقیم فلز بر فرم ها یا ماندرل های از قبل باردار شده است. نیکل، آهن، مس یا نقره می توانند تا ضخامت 16 میلی متر بر سطح بنشینند.
برای مصارفی مانند تولید تعدادی قالب برای یک پترن مستر، سطح داخلی سطح بحرانی است و ضخامت دیواره تنها برای فراهم کردن تحمل کافی عمل می کند. بی نظمی بیرونی بحرانی نیست و مواد پشتیبان زیادی می توانند برای ایجاد ساپورت اضافی به کار گرفته شوند. برای مصارفی که اندازه های بیرونی نیز مهم هستند، رسوب دهی یکنواخت مورد نیاز است.
توماس ادیسون و همچنین مایکل فارادی ( یک فیزیکدان و شیمیدان معروف قرن 19 میلادی ) نیز در کارهای خود از از شکل دهی الکتریکی بهره می بردند. در آن زمان این کاری عجیب و هزینه بر بود و در زمان های قدیم تر از آن برای ایجاد آثار هنری استفاده می شد. البته ابن فرایند هم اکنون نیز نسبتاً عجیب تلقی می ود اما به عنوان یک روند علمی در سال 1810 توسط پدر شکل دهی الکتریکی، پروفسور موریتس فون ژاکوبی ( Moritz von Jacobi ) در آکادمی علوم درسنت پترزبورگ روسیه کشف شد.
در شکل دهی الکتریکی ساده، یک حمام الکترولیت برای نشاندن نیکل یا سایر فلزات شکل پذیر با الکتریک بر روی یک سطح طرح دار رسانا مانند استیل ضد زنگ استفاده می شود. هنگامی که مادهٔ رسوب داده شده به ضخامت دلخواه رسید، الکتروفرم اصلی از لایهٔ قبلی جدا می شود. این عملیات امکان تکثیر با کیفیت بالا قطعهٔ اولیه ( پایه ) را داده و اجازهٔ تولید با کیفیت در - هزینه های واحد پایین با تکرارپذیری بالا و عملیات کنترل عالی را می دهد. اگر ماندرل ( سنبه ) از ماده ای نارسانا درست شده باشد می توان آن را توسط ماده ای رسانا پوشش داد. از لحاظ تکنیکی این روندی از سنتر یک شی فلزی با کنترل آبکاری فلز که از یک محلول الکترولیز عبور می کند می باشد. شیی که که از روش الکتروفرمینگ ایجاد می شود می تواند یک بخش دائمی نهایی تولید بوده یا موقت ( همانطور که دربارهٔ موم داریم ) باشد و بعد تر جدا شود تا تنها شکل فلزی باقی بماند.