شک در رافعیت موجود

[ویکی فقه] شک در رافعیت موجود به تردید در قابلیت امر حادث برای رفع شیء دارای مقتضی بقا اطلاق می شود.
شک در رافعیت موجود، مقابل شک در وجود رافع بوده و در مواردی است که، مکلف علم دارد چیزی در خارج به وجود آمده و بعد از آن، شی ء دیگری موجود شده، آن گاه در رافعیت شی ء دوم برای شی ء اول تردید می کند؛ یعنی در این که آیا شیء دوم می تواند قابلیت بقای شی ء اول را از بین ببرد یا نه، تردید می کند؛ برای مثال، شخصی وضو می گیرد و سپس رطوبتی به نام مذی از او خارج می شود، آن گاه شک می کند که آیا این رطوبت از نظر شرعی رافع وضو است یا خیر؛ بنابراین، شک در رافعیت امر موجود برای وضو دارد.
منشأ شک در رافعیت موجود
منشا این شک، ممکن است یکی از امور زیر باشد:۱. گاهی شک در رافعیت موجود، ناشی از اشتباه در مفهوم است؛ برای مثال، یکی از مبطلات وضو ، خواب است، ولی مکلف شک می کند آیا خواب مبطل وضو، به خوابی گفته می شود که بر گوش و چشم غلبه کند، یا فقط به خواب غلبه کننده بر چشم اطلاق می شود، که با چرت زدن هم به وجود می آید؛ از این رو، مفهوم خواب اجمال دارد؛۲. گاهی شک در رافعیت موجود، ناشی از اشتباه در مصداق است؛ یعنی چیزی در خارج موجود شده، ولی معلوم نیست این موجود، مصداق عنوان کلی رافع است یا نه؛۳. گاهی شک در رافعیت موجود، از جهل به صفت شی ء موجود، سرچشمه می گیرد، مثل این که طهارت باطنی حاصل شده و قابل بقا هم هست، ولی به دنبال آن، یکی از رطوبت های سه گانه (وذی، ودی یا مذی) مشاهده شده است و شک ایجاد شده که این موجود خارجی، از نظر شرعی رافع و مبطل وضو است یا خیر؛۴. گاهی منشا شک، تردید در مستصحب است؛ به این بیان که مکلف نمی داند آیا این موجود، رافع بوده یا آن چه انجام نشده رافع است، مثل این که مکلف می داند در ظهر جمعه به نماز، تکلیف دارد، ولی نمی داند نماز ظهر در ذمه او است یا نماز جمعه، آن گاه نماز ظهر را به جا می آورد، که نتیجه آن، شک در رفع تکلیف حتی بعد از انجام نماز ظهر است.
عناوین مرتبط
استصحاب با شک در رافعیت موجود .